ABD Başkanı Joe Biden, Beyaz Saray ile kilit arabulucular Mısır ve Katar'ın İsrail ve Hamas'ı bir ateşkes anlaşmasına yönlendirme çabalarını yoğunlaştırmalarına rağmen, Gazze'de barış hedefinin giderek daha zor göründüğünü kabul etti.
Biden Salı günü gazetecilere ateşkes ve rehinelerin serbest bırakılması anlaşmasının daha uzak bir olasılık haline gelip gelmediği sorusuna, “Gittikçe zorlaşıyor” yanıtını verdi.
Ortadoğu'ya takviye askeri konuşlandırma yapan Biden ve yetkilileri, Hamas'ın katılmayacağını açıklamasına rağmen, görüşmelerin Perşembe günü Katar'ın başkenti Doha'da planlandığı gibi devam etmesi için bastırıyor.
Ateşkese varılması, Hamas lideri İsmail Haniye'nin İran topraklarında öldürülmesine misilleme olarak Tahran'ın İsrail'e düzenlemesi beklenen saldırının önünü kesmek açısından kilit önem taşıyor. İsrail, suikastın sorumluluğunu üstlenmedi ancak Haniye'nin ölümünden geniş ölçüde sorumlu tutuluyor.
Biden, önümüzdeki birkaç gün içinde bir anlaşmaya varılması halinde İran'ın saldırısını ertelemesini beklediğini söyledi.
Gazze'de İsrail ve Hamas arasındaki çatışmalar şiddetlenirken ve Lübnan'da İsrail ve Hizbullah arasında sınırötesi karşılıklı açılan ateş yoğunlaşırken, pek çok kişi İran'ın geniş çaplı bir saldırısının Ortadoğu'da daha büyük bir çatışmayı tetikleyeceğinden korkuyor.
Beyaz Saray Sözcüsü Karine Jean-Pierre Salı günü gazetecilere yaptığı açıklamada, Beyaz Saray’ın Ortadoğu Koordinatörü Brett McGurk'ün bu hafta Kahire ve Doha'da, Kıdemli Danışman Amos Hochstein'ın ise Beyrut'ta İran ve vekil gruplarının gerilimi tırmandırmasını engellemek ve bölgedeki sınır gerginliğinin azaltılmasını desteklemek için diplomatik ve askeri olarak çalıştıklarını söyledi.
Beyrut’a bugün varan Hochstein, Hizbullah'ın güçlü müttefiklerinden Lübnan Meclis Başkanı Nebih Berri ile görüştü.
ABD’nin özel temsilcisi görüşmede Gazze'de ateşkes için masada olan çerçeve anlaşmayı ele aldıklarını ve bu anlaşmanın Lübnan'da daha büyük bir savaşın patlak vermesini önleyecek diplomatik bir çözümün sağlanmasına da yardımcı olacağını söyledi.
Dışişleri Bakanı Antony Blinken ise Salı günü için planlanan bölge ziyaretini erteledi.
ABD caydırıcılığını arttırmak için Ortadoğu'ya F-35C ve F-22 Raptor savaş uçakları filoları, USS Abraham Lincoln uçak gemisi ve USS Georgia denizaltısı dahil takviye kuvvet konuşlandırdı.
Hamas katılmıyor
İsrail Perşembe günü yapılacak son tur görüşmelere katılmayı kabul etti. Ancak Hamas katılımı reddetti ve bunun yerine daha önce kabul ettiği bir teklifi yürürlüğe sokmak için uygulanabilir bir plan talep etti.
Reuters haber ajansına konuşan Hamas'ın üst düzey yetkilisi Sami Ebu Zuhri, “Hamas, 2 Temmuz'da kendisine sunulan ve BM Güvenlik Konseyi kararı ile Biden'ın açıklamasına dayanan teklife bağlı ve bunu uygulayacak bir mekanizma üzerinde derhal görüşmelere başlamaya hazır” dedi.
Ebu Zuhri, “Yeni müzakerelere gitmek, işgalin (İsrail) yeni koşullar dayatmasına ve daha fazla katliam yapmak için müzakere labirentini kullanmasına izin verir” diye konuştu.
Bir başka Hamas yetkilisi de grubun görüşmelere katılmama kararı aldığını çünkü liderlerinin Başbakan Benyamin Netanyahu liderliğindeki İsrail hükümetinin iyi niyetle müzakere ettiğini düşünmediğini söyledi.
Netanyahu'nun kendi güvenlik yetkilileri ve müzakerecileri haftalardır, Başbakan’ı daha önce ortadan kaldırılan talepleri yeniden gündeme getirerek süreci tıkamakla suçluyor. Netanyahu'nun ofisi bu iddiayı reddediyor ve çıkmazdan Hamas'ı sorumlu tutuyor.
İlk olarak bu hafta başında New York Times gazetesinde yer alan habere göre, İsrail Temmuz ayı sonunda arabuluculara, Mayıs ayı sonunda ortaya koyduğu bir dizi şarta kıyasla daha az esnek koşullar sundu.
Washington’daki düşünce kuruluşlarından Ortadoğu Enstitüsü Mısır ve Afrika Boynuzu Programı Direktörü Mirette Mabrouk, “İsrail'in müttefiklerini bölgesel bir çatışmaya sürükleyerek İsrail'e azami destek sağlamayı tercih ettiği için kasıtlı olarak adımlar attığında ısrar edenler var” dedi.
VOA'ya konuşan Mabrouk, çoğu kişinin bunun çok kötü bir fikir olacağını düşündüğünü söyledi.
ABD ve İran savaştan kaçınmak istiyor
Demokratlar, Başkan Yardımcısı Kamala Harris ve Minnesota Valisi Tim Walz'ın Kasım seçimlerinde Cumhuriyetçi aday eski Başkan Donald Trump'a rakip olmalarının kutlanacağı 19 Ağustos'taki ulusal kurultaya hazırlanırken, savaş karşıtı kitlesel gösterilerin görüntüsünden kaçınmak istiyor. Beyaz Saray ise ateşkes görüşmelerinde iç politikanın etkili olduğunu reddediyor.
Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Michael Singh, misilleme yeminleriyle köşeye sıkışan İran'ın daha büyük bir savaştan kaçınmak için bir çıkış yolu arıyor olabileceğini söylüyor.
VOA'ya konuşan Singh Tahran için, “Eğer geri adım atarsa, bölgede ve belki de İran içinde ABD'nin tehditleri karşısında vazgeçmiş gibi görünecek. Ancak planını uygulamaya devam ederse kendisini kazanamayacağı bir savaşın içinde bulabilir” diyor.
İran'ın Birleşmiş Milletler daimi temsilciliği, Tahran'ın ateşkes müzakereleri devam ederken ABD ile perde arkasında görüşmelerde bulunmak üzere Doha'ya bir temsilci göndermeyi düşündüğü yönündeki haberleri yalanladı. Beyaz Saray, VOA'nın İran'ın görüşmelerde dolaylı bir rol oynayıp oynamayacağını teyit etme talebine yanıt vermedi.
VOA'dan Carla Babb ve Kim Lewis habere katkıda bulunmuştur.
Reuters haber ajansından yararlanılmıştır.
Forum