Uzmanlara göre, Çin-ABD ticaret anlaşmazlığında ufak bir düzelme, küresel tedarik zincirlerini onarmaya yardımcı olabilir. Ancak bu düzelme, Çin'den yatırım desteği almaya istekli Güneydoğu Asya ülkelerine sermaye akışını azaltabilir.
Analistler, 2018'in başından beri ticaret anlaşmazlığı yaşayan iki güç arasındaki cezai ithalat vergilerindeki indirimlerin, tüketici elektroniği gibi yüksek değerli ürünlerin küresel parça tedarikçileri, üreticileri ve satıcılarının işlerini canlandırması gerektiğini söylüyor. Bununla birlikte uzmanlar, Endonezya, Filipinler, Tayland ve Vietnam'ın yanısıra daha küçük Güneydoğu Asya ülkelerinin, Çin'den nakliye olmaksızın ABD'ye bağlı ihracatı sürdürmeye çalışan çok uluslu şirketlerden daha az yatırım beklemesi gerektiğini söylüyorlar. Güneydoğu Asya ülkeleri, ekonomilerini inşa etmek ve insanları yoksulluktan kurtarmak için bu yatırımlara güveniyor.
ABD gümrük vergisi istisnalarını değerlendirecek
ABD Ticaret Temsilcisi Katherine Tai, 5 Ekim'de ABD'nin Çin için "hedeflenmiş gümrük vergisi istisnaları süreci" başlatacağını söyledi.
Tai’nin açıklaması, Çin'in yıllarca "haksız ticaret uygulamaları" gerçekleştirdiğini söyleyen eski Başkan Donald Trump döneminde alevlenen ticaret anlaşmazlığını sona erdirmiyor, ancak Başkan Joe Biden döneminde nihai bir değişikliğe işaret edebilir.
ABD Ticaret Temsilciliği'nden 5 Ekim’de yapılan açıklamada, "İstisnalar süreci, ABD-Çin ticaret ilişkisini önceliklerimiz etrafında yeniden düzenlenmesi ve ticaretin Amerikalı işçilerle işletmeler için sürmesi konusunda, Beyaz Saray yönetiminin ihtiyatlı, uzun vadeli vizyonunun önemli bir parçası" denildi.
Çin’in resmi haber ajansı Xinhua da aynı gün yaptığı açıklamada, Pekin'in bu adımı memnuniyetle karşıladığını bildirdi. Xinhua, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Chunying'in "ABD'nin ticari ve ekonomik ilişkilerinin sağlıklı ve istikrarlı gelişimi için Çin ile birlikte çalışacağını umuyoruz" dediğini aktardı.
Anlaşmazlık, Çin menşeli 350 milyar dolar dahil olmak üzere 550 milyar dolar değerindeki mal ticaretini vurmuştu.
Tai, ABD'nin ticaret anlaşmazlığı konusunda Çin ile 2020’nin Ocak ayında yapılan "birinci evre anlaşmasını" henüz gözden geçirmediğini söyledi. ABD gümrük vergilerini düşürmeyi kabul ederken, Çin daha fazla ABD tarım ürünü alacağını açıkladı.
¨Gelgit artarsa tüm tekneler de yükselir¨
ISEAS Yusof Ishak Enstitüsü'nün Singapur'daki Bölgesel Ekonomik Çalışmalar Programı'ndan araştırmacı Jayant Menon, Çin-ABD gümrük vergilerinin düşürülmesinin elektronik, makine ve ulaşım ekipmanı imalatını hızlandıracağını söylüyor.
Danışmanlık firması Boston Consulting Group'un bildirdiğine göre, Çin fabrikaları ticaret anlaşmazlığından önce 2017'de 3,7 trilyon dolar "gerçek imalat katma değeri" üretti. Menon, makine ve elektronik gibi malların, kıyafetler ve ayakkabılar dahil olmak üzere daha düşük değerli ürünlerle karşılaştırıldığında, küresel ticarette "faaliyetlerin çoğunu" temsil ettiğini kaydediyor.
Çin her alanda biraz üretim yapıyor ve danışmanlık firması, katma değerli fabrika üretiminin 2017'de diğer tüm ülkeleri aştığını söylüyor.
Çin'den yapılan katma değerli belirli ithal ürünler arasında televizyonlar, akıllı hoparlörler ve tüketicilerin kullandığı türdeki ‘drone’lar yer alıyor. Mesela teknoloji firması Apple, Çin'de fabrikaları olan iki Tayvanlı firmayla nihai montaj sözleşmesi yaptığı için ticaret anlaşmazlığı sırasında artan maliyetlerle karşı karşıya kaldı. Apple, Tayvan, Japonya ve Güney Kore'deki bir dizi şirkete, parça tedarik ediyor.
Filipinli bankacılık şirketi BDO UniBank'in piyasa uzmanı Jonathan Ravelas, "Tabii ki, bu iki ülke arasında işler daha iyi olsaydı daha güzel olurdu. Gelgit artarsa tüm tekneler de yükselir; bu yüzden ABD ve Çin ilişkileri iyi gidiyorsa, herkes bundan faydalanır" diye konuşuyor.
Güneydoğu Asya ve Tayvan üzerinde sınırlı etki
Uzmanlar, 2018'den bu yana yatırımları Çin'den Güneydoğu Asya'ya yönlendiren imalatçıların ayakkabı, kıyafet ve sıradan tüketim mallarında yoğunlaştığını söylüyor. Menon, bu ihracatçıların "sabit maliyetleri" ve "bölünebilir teknolojisi" olduğuna dikkat çekiyor. Fabrika ağırlıklı Güneydoğu Asya ülkeleri de destekleyici hükümet politikaları ve altyapı sunuyor.
Ravelas, "Eğer (Çin-ABD) ticaretinde bir miktar zorluk olacaksa, Filipinler gibi çevre ülkeler kesinlikle bundan fayda sağlayacaktır" diyor.
Hukuk firması Baker McKenzie ile ortak olan ve Vietnam’da bulunan Frederick Burke, Amerikalı şirketlerin otomasyondan yoksunlarsa ucuz işgücü için Vietnam'ı tercih ettiklerini söylüyor.
Burke, "Hala Vietnam'ı dikkate alan müşterilerimiz var, bunun uzun vadeli bir plan olduğunu söylüyorlar. COVID-19 salgınının çok geçmeden biteceğini ve fırsat varken içeri girmek istediklerini belirtiyorlar. Vietnam muhtemelen bu yıl bir çeşit pozitif büyüme oranına sahip olacak" diye konuşuyor.
Araştırmacı Jayant Menon, Çin'de ücretlerin artması ve çevre yasalarının sıkılaştırılması nedeniyle üreticilerin, ticaret anlaşmazlığı başlamadan önce de Çin dışındaki alternatifleri araştırdığını kaydetti.
Menon, ‘Offshoring’ yani bir şirketin maliyetlerini azaltmak amacıyla üretimin bazı aşamalarını ülke dışında gerçekleştirmesi eğiliminin muhtemelen ticaret anlaşmazlığından sonra da devam edeceğini ancak biraz daralacağı öngörüsünde bulundu.
Taipei merkezli Yuanta-Polaris Araştırma Enstitüsü Başkanı Liang Kuo-yuan, Tayvan'ın en değerli ihracatı olan yarı iletkenlere talepte yoğunluğun artmasından dolayı küçük bir sıkıntı hissedeceğini söyledi.
Liang, "Çiplere olan talep hala mevcut ve ayrıca sektördeki değişiklikleri takiben doğal bir büyüme var. Belki de sonunda rekabet gücü etkilenecek. Ancak sorun şu ki, henüz erken, bu yüzden gelecek yıl hakkında sorarsanız, Tayvan'ın yarı iletkenlerde hala çok güçlü olacağından oldukça eminim" diye konuştu.
