Avrupa’da hızla artan Corona virüsü vakaları sadece hükümetleri değil Avrupa Birliği dayanışmasını da kritik bir sınavdan geçiriyor. Salgınla ve yarattığı ekonomik krizle mücadelede kendi yolunu seçen üye ülkeler, Brüksel’in işbirliği çağrılarına aldırış etmiyor.
Corona virüsü salgını bütün Avrupa’yı etkisi altına alırken, Avrupa Birliği’nin 27 üyesinden hiçbiri, birliğin en kutsal ilkesi olan dolaşım özgürlüğünü korumak için yapılan, sınırları açık tutma çağrılarına kulak asmıyor. Üye ülkeler ayrıca salgının yol açtığı ekonomik çöküşle mücadele ederken AB’nin iç piyasalara devlet desteği konusunda koyduğu kurallara da uymuyor.
Uzmanlar, AB liderlerine “daha fazla Avrupa” dayanışması için çağrı yaparken, ülke liderlerinin bu çağrının tam aksine “daha az Avrupa” yaklaşımıyla kendi yollarını izlemeyi seçtiklerini söylüyor.
Carnegie Avrupa araştırma örgütünden uzman Judy Dempsey, “Mantıklı düşünürsek, şu anda İtalya’yı ve İspanya’yı kasıp kavuran ve bütün Avrupa’ya yayılan Corona virüsü, AB’nin bencillikten ve ulusal bireycilikten uzaklaşıp dayanışma ve Avrupa entegrasyonuna yaklaşması için ideal bir fırsat olmalı. Ancak pandemi bunun tam tersine yol açmış gibi görünüyor,” yorumunu yapıyor.
Her AB üyesinin virüsle mücadelede kendi yolunu izlediğini söyleyen Dempsey, “Bu ortak bir Avrupa mücadelesi değil. Pandemi, üyeler arasında bir dayanışma algısı yaratmadı ve sağlık sisteminin korunması gibi çok temel bir konuda bile AB’ye bir yol haritası belirleme rolü verilmesine yol açmadı,” diyor.
İtalyan siyasetçiler, dayanışma eksikliğinden şikayet ediyor. İtalya’nın AB Büyükelçisi Maurizio Massari, “Roma bu krizle mücadelede yalnız bırakılmamalı,” diyerek yardım çağrısı yaptı.
Ancak İtalyanlar, salgınla başa çıkamayan sağlık çalışanları için komşu ülkelere yapılan malzeme yardımı çağrılarının karşılık bulmamasının, AB’nin en temel ilkesi olan dayanışmanın çökmesi anlamına geldiğini söylüyor.
Birlik yasalarına göre, üye ülkelerin doğal veya insan kaynaklı bir afetle mücadele için birbirlerine destek olması gerekiyor. Ancak Almanya ve Fransa, ihtiyaç duyulacak tıbbi malzemelerin ihracatını yasaklayarak bu yasaya aykırı davrandı. Öte yandan Berlin, ihracat yasağını geçtiğimiz günlerde kaldırdı.
Massari, Roma’nın tıbbi malzeme talebinde bulunduğunu ve Avrupa Komisyonu’nun bu talebi diğer üye ülkelere iletmesine rağmen hiçbir ülkeden yardım gelmediğini söylüyor. İtalya, Orta Avrupa ülkelerinden bazılarının yaptığı gibi Çin’den yardım istedi. Pekin Hükümeti, İtalya’ya tıbbi malzeme ve doktor gönderdi.
İtalya Dışişleri Bakanı Luigi Di Maio, Çin’in bu tavrına övgü yağdırarak ,“Yalnız değiliz. Dünyada İtalya’ya yardım etmek isteyenler var,” dedi.
Çin’i yakın komşularından daha yardımsever bulan başka Avrupa ülkeleri de var. AB üyeliğine başvuran Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Çin desteğinin Avrupa dayanışması masalından daha gerçek olduğunu vurguladı.
AB üyeleri, Corona virüsü vakalarının belirlenmesi ve rapor edilmesi konusunda da ortak bir yaklaşım benimsemedi.
Economist dergisine göre, Avrupa çapında vaka ve ölü sayısının hızla arttığı bir ortamda, Corona virüsü daha fazla Avrupa entegrasyonu hedefini dinamitlemiş görünüyor. Dergi, Avrupa’da yaşanan durumu, “AB, sınırların belirsizleştiği ve piyasaların hüküm sürdüğü post modern bir dünyayla başa çıkacak şekilde evrildi. Ancak pandemiler modern çağ öncesine ait sorunlar ve bu sorunu en iyi çözecek olan araç da vahşi dünyayı düzene sokan ‘modern devlet’ olacaktır,” şeklinde özetliyor.
AB yanlılarıysa, Brüksel’i hedef alan eleştirileri haklı bulmuyor ve sağlık sistemlerinin AB değil ulusal hükümetler tarafından yönetildiğini vurguluyor. Hükümetler, her koşulda, vatandaşlarının sağlığına öncelik verecektir.
Avrupa’daki tutumu eleştirenler, komşuluk anlayışının çökmesinin birlik içinde geçmişten beri mevcut olan sorunları gözler önüne serdiğini ve uzun süre silinmeyecek bir iz bırakacağını söylüyor. Bazı popülist İtalyan siyasetçiler de, Schengen açık sınır sisteminin bir daha asla tam olarak tesis edilemeyeceğini dile getiriyor.
Öte yandan bazı uzmanlara göre Corona virüsü, üye ülkelerin Brüksel’den uzaklaşmasına yol açsa da, pandeminin yarattığı ekonomik kriz AB üyelerini bir araya gelmeye zorlayabilir. AB entegrasyonuna kuşkucu yaklaşan ülkelerin ekonomik açıdan da en zayıf ülkeler olduğu göz önüne alınırsa, bu ülkelerin borçlarını ödemek için başta Almanya olmak üzere birliğin desteğine ihtiyacı olacak. Avrupa Merkez Bankası 18 Mart’ta, Fransa’nın güçlü desteğiyle, 809 milyar dolarlık bir tahvil alım program başlattı. Ancak AB içindeki bazı güçlü ekonomiler, program konusunda pek hevesli değil.
