Avrupa’nın ortak para kullanan üyeler birliği Euro Grubu, Corona virüsüyle mücadele için ayrılması gereken 500 milyar euro’luk yardım fonunu tartıştığı toplantıda uzlaşma sağlayamadı. Toplantı, AB içinde uzun süredir yaşanan kuzey-güney ülkeleri çatışmasını su yüzüne çıkardı.
AB'nin "Cimriler" adı verilen 4 kuzey ülkesi Hollanda, İsviçre, Danimarka ve Avusturya, Corona virüsü krizinden ekonomisi en çok etkilenen İtalya ve İspanya'ya yapılması planlanan yardım şartlarına karşı çıktı.
Video-konferans yöntemiyle Çarşamba akşamı 16:30'da toplanan Euro Grubu Maliye Bakanları, sabah saat 08.00'e kadar, AB'nin ortak bir çözüm bulma kapasitesine sahip olduğunu göstermek için çaba gösterdi. Ancak 16 saat süren kriz toplantısında bir uzlaşmaya varılamadı.
Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire, toplantının ardından Twitter üzerinden paylaştığı mesajında, hayal kırıklığını dile getirerek, "On altı saat süren müzakerelere rağmen, Corona virüsü krizine verilecek ekonomik tepki konusunda Euro Grubu olarak anlaşmaya varamadık. Yarın tekrar başlayacağız. İddialı bir uzlaşmaya varmak için tüm Avrupa devletlerini, olağanüstü zorlukların bize yüklediği sorumluluk seviyesinde olmaya çağırıyoruz” dedi.
Alman Bakan Scholz da, Twitter'dan, "Bruno Le Maire ile Euro bölgesindeki tüm ülkeleri, bu zor mali soruları çözmeyi reddetmemeye ve iyi bir uzlaşmaya olanak sağlamaya çağırıyorum" mesajını paylaştı.
Toplantı umutsuz başladı
Euro Grubu Başkanı Portekiz Maliye Bakanı Mario Centeno, toplantı başlamadan önce, tüm üye bakanları, koordineli ve geniş kapsamlı bir kurtarma planına açık bir taahhütte bulunmaya çağırdı. Ancak toplantı öncesinde umutsuz olan pek çok bakan uzlaşma beklemedikleri yorumunu dile getirdi.
Euro Grubu toplantısı öncesi Fransız Le Figaro gazetesine konuşan bir maliye bakanı, "Bugün bir uzlaşma çıkacağından emin değilim. Topu liderlere atacaklar. Bu belki biraz zaman kazanılmasına yardımcı olur, ama sorunu çözmez," dedi. Bir başka bakan ise "Kimse başarısızlık istemiyor, herkes bir çözüm bulmaya çalışıyor," diyerek sonuna kadar sorunu aşmak için çalışacaklarını belirtti.
Fransa Maliye Bakanı: "AB için utanç"
Video-konferans yöntemiyle yapılan toplantıda, pek çok kez bakanların liderlerle konuşması için ara verildi. Sabah saat 05.00'e doğru, bir uzlaşmaya varılamamasına öfkelenen Fransız Maliye Bakanı Le Maire, AB'li mevkidaşlarına seslenerek, "Hergün yüzlerce, binlerce ölü saymamıza rağmen, maliye bakanları kelimeler ve sıfatlarla oynuyorlar. Bu durum maliye bakanları için, Avrupa için, Euro grubu için bir utanç kaynağı. Krizin ciddiyeti konusunda ortak bir anlayışa sahip olmalı ve güçlü bir ortak tepki vermeliyiz. Bu sorunun üstesinden gelemezsek, önce piyasalar, sonra kendi halklarımız, sonra da diğer ülkeler tarafından yargılanacağız. Fransa ve Almanya çok çalıştı ve sonunda bir metin üzerinde anlaşmayı başardı. Avrupa'nın ve Euro'nun geleceği söz konusu" diye konuştu.
Corona virüsü destek planının 3 temel unsuru
AB yönetiminin masaya koyduğu 500 milyar euro'luk finansal destek içeren "Corona virüsü destek planı’’nın 3 temel unsuru var. Birincisi, Avrupa İstikrar Mekanizması'nın (ESM) 410 milyar Euro'luk kapasitesinin 240 milyarının banka kredilerine teminat için tahsis edilmesi. İkincisi, Avrupa Yatırım Bankası aracılığıyla KOBİ'lere 200 milyar euro'luk yatırım yardımı. Üçüncüsü ise üye devletlerin uygulamaya koydukları kısmi işsizlik önlemlerini finanse etmelerine yardımcı olmak için Avrupa Komisyonu tarafından yapılacak 100 milyar euro’luk yardım.
Kırılma noktaları
Toplantıda, planın iki ayağını oluşturan AB Komisyonu'nun, Corona virüsüyle ortaya çıkan kısmi işsizlik ücretini ödemek için ayırdığı 100 milyar euro'luk destekle Avrupa Yatırım Bankası'nın KOBİ'lere salayacağı 200 milyar euro’luk yatırım desteği üzerinde anlaşma sağlandı.
Ancak, Euro Grubu üyeleri arasında gece boyunca süren toplantıda önemli kırılma noktaları da ortaya çıktı. Özellikle Avrupa Merkez Bankası (EMS) tarafından banka kredileri için teminat gösterilmek üzere ayrılan 240 milyar euro'nun nasıl kullanılacağı konusu tartışma yarattı.
Corona virüsüne en çok kurban veren İtalya'da hem popülist 5 Yıldız Hareketi, hem de aşırı sağcı La Lega, sürekli olarak İtalya'nın AB karşısında bağımsızlığını yitirdiğini gündeme getiriyor. Başbakan Guiseppe Conte, Pazartesi akşamı televizyondan yaptığı açıklamada, açıkça "MES'e hayır, Eurobond'a evet" demişti. Roma, Avrupa Merkez Bankası'nın yardımından faydalanmak istiyor, ancak bunun "şartsız’’ olarak verilmesi gerektiğini savunuyor.
Ancak başta İngiltere'nin ayrılmasının ardından AB'deki liberal rolü üstlenmek isteyen Hollanda olmak üzere, AB'nin ‘‘Cimriler’’ adı verilen kuzey ülkeleri buna karşı çıkıyor. Hollanda, bu kredilere çok sıkı kurallar getirilmesini istiyor ve kredinin sadece sağlık ve Corona virüsünün yarattığı yeni ekonomik maliyetler için kullanılmasında ısrar ediyor. Ayrıca bu krediden faydalanan ülkelerden, uzun vadede, kamu maliyelerini düzeltmeleri yönünde taahhüt alınmasını istiyor.
''Eurobond'' yerine ''Dayanışma Fonu''
AB Euro Grubu ülkeleri arasındaki bir diğer çatışma noktasıysa karşılıklı paylaşılan borçlar konusu. İtalya, toplantının sonuç metninde, ekonomik toparlanma için bir araç olarak getirilecek ‘‘eurobond’’lara açıkça atıfta bulunulmasını istiyor. Ancak Hollanda liderliğindeki kuzey ülkeleri buna karşı çıkıyor. Fransa, orta yolu bulabilmek için 3 unsurlu plana, Eurobond önersinin yerine, "Dayanışma Fonu" altında, zamanla sınırlı tutulacak, dördüncü bir unsur eklenmesini önerdi. Fransa Dayanışma Fonu'nun, kriz sonrası ekonomilerin toparlanmasına yardımcı olunması için daha önce önerdiği Eurobond'un yerini almasını istiyor.
Fransa, bu mekanizmanın metinde yer almaması durumunda, uzlaşma olmayacağını, müzakereye devam edeceğini belirtti. Maliye Bakanı Bruno Le Maire, sadece üç katmanlı bir planı kabul edemeyiz" diyerek, Euro Grubu'nu tehdit etti.
Dayanışma Fonu, üye ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’sına oranla finanse ediliyor. Fransız Maliye Bakanlığı bu rakamın 400 milyar euro'ya kadar varabileceğini belirtiyor. Fon, krizden en çok etiklenen ekonomileri, özellikle İtalya ve İspanya ekonomilerini canlandırmak için bu ülkelerin gelecekteki yatırımlarını finanse etmek amacıyla kullanılacak.
Ancak bu öneri de Euro Grubu ülkeleri arasında çatlak yaratıyor. Fransa, bu tartışmada İtalya'yı destekliyor. Almanya da iki hafta direnmesinin ardından İtalya'ya destek veren cepheye geçti.Hollanda, Danimarka, Avusturya ve İsveç ise bu konuda tek bir adım dahi ilerlemedi. Euro Grubu Maliye Bakanları, 16 saatlik tartışmaların ardından, bir sonuca varamadan, Perşembe günü yeniden toplanmak üzere ayrıldı. Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, krizin aşılabilmesi için yarınki toplantıdan önce Hollanda Başbakanı Mark Rutte ile görüşecek.
