Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna’nın Avrupa’ya uzanan boru hattından doğal gaz çekmesi durumunda, bu ülkeye doğal gaz ihracatını kesme uyarısında bulundu. Putin’in Moskova’da Avusturya ¬Başbakanı Werner Faymann’la görüşürken yaptığı bu tehdit, bu kış da Avrupalılar’ın Ukrayna’dan geçen boru hatları üzerinden yeni bir kesintiyle karşılaşabileceğini gösteriyor. Rus gazının Avrupalı müşterileri, Rusya ve Ukrayna arasında ödeme anlaşmazlığından doğan krizin sonuçlarını önceki yıllarda acı bir şekilde ödedi. Ukrayna’nınsa bu yıl da doğal gaz için ödeme sıkıntısı yaşaması bekleniyor.
Rusya Başbakanı Putin’in son bir yılda Avrupalı liderlerle yaptığı görüşmelerin çoğunda enerji konusu ele alındı. Mayıs ayında Macaristan Başbakanı, Rusya’dan Güney Akım projesini hızlandırmasını istedi. Konu Putin’in İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi’yle görüşmesinde de gündeme geldi. 2 Kasım’da da Danimarka Başbakanı’yla görüşen Putin, Ukrayna’nın doğal gaz ödemelerine yardım etmeleri için Avrupa ülkelerine sert uyarıda bulundu. Putin, “Biz Ukrayna’ya 2 buçuk milyar dolar transit ücreti ödedik. Avrupalılar da ellerini cebine atsın. Bu konuya gelince neden cimrileşiyorlar? Onların da paraları var. Bir milyar da onlar koysun,” şeklinde konuştu.
Ukrayna Başbakanı Yulia Timoşenko, Rusya’ya Ekim ayı için 500 milyon dolar ödendiğini söylüyor. Timoşenko, Ukrayna Merkez Bankası üzerinden yapılan ödemeleri Devlet Başkanı Viktor Yuşçenko’nun engellediğini savunuyor. Buna karşılık Yuşçenko, Başbakanı, Rusya’nın lehine işleyen bir gaz anlaşması imzalamakla suçluyor. Yuşçenko ve rakibi Timoşenko, kozlarını Ocak ayındaki cumhurbaşkanlığı seçiminde paylaşacak.
Rusya Ulusal Enerji Güvenlik Fonu Başkanı Konstantin Simonov’a göre, iki taraf da suçlu. Simonov, Başbakan Timoşenko’nun Ukrayna’yı kullanmadığı gazın parasını ödemeye zorladığını, Devlet Başkanı Yuşçenko’nun bunu seçimlerde koz olarak kullanacağını söylüyor. Simonov, "Yuşçenko yeniden seçilme kaygısı içinde. Bu yüzden kendisi ve müttefikleri açısından görevi devam ettirebilmenin en iyi yolu büyük bir karışıklık yaratmak. Rusya’yla doğal gaz anlaşmazlığı yaratmayı ideal bir senaryo olarak görebilir,” diyor.
Finlandiya ve İsveç, bu ay Baltık Denizi üzerinden Kuzey Akımı adlı bir proje başlatma kararı aldı. Bu boru hattı Ukrayna’yı devre dışı bırakacak. Estonya Savunma Bakanı Jaak Aviksoo, Moskova’yı siyasi davranmakla suçladı. Aviksoo, "Doğu Avrupa ülkelerini devre dışı bırakacak Kuzey ve Güney Akımı projelerinin başlatılması siyasi amaçlı bir karar. Bu ülkeler kendilerine danışılmadığı için de bir şekilde kış soğuğunda ortada bırakılmış oldular,” diye konuştu.
Avrupa ülkelerinin düşündüğü bir diğer alternatif enerji hattı da Nabucco. Türkiye üzerinden Asya ve Ortadoğu gazını taşıması planlanan bu boru hattı projesi Rusya’yı dışarıda bırakıyor. Amerika da projeye destek veriyor.
Harvard Üniversitesi’nden Marshall Goldman, Rusya’nın Avrupa ülkelerini birbirine düşürerek Nabucco gibi boru hatlarını önlemeye çalıştığını söyledi. Goldman, Amerika'nın Sesi'ne verdiği demeçte, “‘Tamam, size özel fiyat vereceğim, korkmayın, gazınızı kesmeyeceğim,’ gibi cazip tekliflerle, Rusya karşısındaki ittifakı kırmayı başarıyor,” dedi.
Konstantin Simonov ise, yıllık 30 milyar metreküp kapasiteli Nabucco’nun Rus doğal gazına alternatif olmaya yetmeyeceğine dikkati çekiyor. Üstelik Nabucco’ya doğal gaz sağlayacak ülkeler henüz belli değil. Simonov, "İnsanın, ‘Türkmenistan’da, İran’da, Mısır’da bulundunuz mu?’ diye sorası geliyor. Bu ülkeler enerji konusunu siyasileştirmeye çok yatkın. Bence Rusya doğal gazı silah olarak kullanmıyor. Rusya’nın asıl sorunu aşırı kar peşinde olması,” diyor.
Simonov, Rusya’nın Orta Asya doğal gaz pazarına hakim olmasının önlenmesi gerektiğini söylüyor. Orta Asya doğal gazı, şu anda Rusya ve Ukrayna’dan geçen boru hatlarıyla Avrupa’ya ulaşıyor. Bu konuda tekelin devam etmesi, fiyatların artmasına ve Ukrayna’yla yaşanan sorunların önümüzdeki yıllarda da devam etmesine yol açabilir.
