ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, yaptığı açıklamada Gazze'ye insani yardım ulaştırılması konusunda ilerlemeler kaydedildiğini ancak İsrail'in daha fazlasını yapması gerektiğini söyledi.
Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad'da Körfez İşbirliği Konseyi toplantısında konuşan Antony Blinken ayrıca Gazze'deki insani krizi hafifletmenin en iyi yolunun ateşkes olduğunu söyledi.
Blinken, “Son birkaç hafta içinde yeni geçiş kapılarının açılması, Gazze'ye ve Gazze içinde yardım sevkiyatının artması ve önümüzdeki haftalarda açılacak olan ABD deniz koridorunun inşası gibi kaydadeğer ilerlemeler gördük. Ancak bunlar yeterli değil. Gazze'ye ve çevresine daha fazla yardım ulaştırmamız gerekiyor” dedi.
Blinken, Riyad'da düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu toplantısında da Hamas'a Gazze savaşında ateşkes ve İsrailli rehinelerin serbest bırakılması konusunda İsrail’in önerisini hızla kabul etmesi çağrısında bulundu.
Hamas'ın önünde İsrail'in olağanüstü cömert bir teklifi olduğunu söyleyen Blinken, “Gazze halkı ile ateşkes arasındaki tek engel Hamas. Karar vermek zorundalar ve hızlı bir şekilde karar vermek zorundalar. Doğru kararı vereceklerinden umutluyum” dedi.
Hamas müzakerecilerinin Pazartesi günü Kahire'de Katarlı ve Mısırlı arabulucularla biraraya gelerek İsrail'in haftasonunda sunduğu aşamalı ateşkes önerisine yanıt vermeleri bekleniyordu.
Reuters haber ajansına görüşmeler hakkında bilgi veren bir kaynak, İsrail'in önerisinin İsrail'de tutuklu bulunan Filistinliler’in bırakılması karşılığında Gazze'de halen tutulduğuna inanılan yaklaşık 130 rehineden 40 kadarının serbest kalmasını içerdiğini söyledi.
Ateşkesin ikinci aşaması, Hamas'ın kalıcı ateşkes talebine İsrail'in uzlaşmacı yanıtı olan “sürekli sükûnet dönemini” kapsıyor.
Pazar günü Beyaz Saray Ulusal Güvenlik İletişim Danışmanı John Kirby ABC'de yayınlanan “This Week” programındaki açıklamalarında, ABD'nin Gazze'de İsrail ve Hamas militanları arasında yaklaşık yedi aydır devam eden savaşta altı haftalık bir ateşkes için baskı yapmaya devam ettiğini söyledi.
Ateşkes görüşmeleri aylardır devam ediyor ve bir anlaşmanın yakın olabileceğine dair bazı sinyallere rağmen Kirby görüşmelerde yeni bir ilerleme olduğuna dair bir işaret vermedi.
Kirby, İsrail'in Amerikalı yetkililere, ABD'nin bir saldırının Refah’a sığınan 1 milyondan fazla Filistinli’nin hayatını tehlikeye atacağı yönündeki endişelerini tam olarak dinlemeden, Gazze'nin güneyindeki Refah kentine kara birlikleri göndermeyeceğine dair güvence verdiğini söyledi.
Kirby, Gazze kıyı şeridinde inşa edilmekte olan iskelenin iki ya da üç hafta içinde tamamlanabileceğini, böylece kıtlık çeken Filistinliler’e daha fazla insani yardım ulaştırılabileceğini söyledi.
Suudi -İsrail normalleşmesi için beklentiler
Blinken ayrıca ABD ve Suudi Arabistan'ın son birkaç aydır krallık ve İsrail arasında normalleşme anlaşması için “birlikte yoğun bir çalışma” yürüttüğünü söyledi. Bu plan, Gazze savaşı nedeniyle sekteye uğramıştı.
ABD Dışişleri Bakanı, “Normalleşme yolunda ilerlemek için iki şey gerekli: Gazze'de sükûnet ve Filistin devletine giden inandırıcı bir yol” dedi.
Normalleşme karşılığında Arap devletleri İsrail'in 1967 savaşında ele geçirdiği topraklar üzerinde Filistin devletine giden yolu kabul etmesi için baskı yapıyor.
İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, iki devletli çözümü ve Filistin Yönetimi'nin Gazze'yi yeniden kontrol etmesini reddetti ki, bu talepler uluslararası toplum tarafından geniş çapta destekleniyor.
Suudiler ise ön koşul olarak İsrail'in iki devletli çözüme bağlı kalmasını talep ediyor.
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan bin Abdullah da Pazartesi günü yaptığı açıklamada Washington ile Riyad arasında normalleşme konusunda bir anlaşmanın “çok çok yakın” olduğunu söyledi.
Bazı yetkililer ve analistler ise bunu uzak bir ihtimal olarak görüyor.
Ortadoğu Enstitüsü'nde İsrail uzmanı Nimrod Goren VOA'ya yaptığı değerlendirmede, “Netanyahu'nun tutumu değişmezse, Suudi Arabistan'la normalleşmeyi sağlaması muhtemelen mümkün olmayacaktır. Böyle bir normalleşme için ABD-Suudi teklifi kamuoyuna açıklanabilir, böylece İsrailliler sandığa gittiklerinde bu seçeneği dikkate alabilirler” dedi.
Blinken, Ürdün ve İsrail durakları öncesi Suudi Arabistan'da son olarak Veliaht Prensi ve Başbakan Muhammed bin Salman ile görüştü
ABD Dışişleri Bakanlığı'nın yazılı açıklamasına göre Blinken, Gazze'ye yönelik insani yardımların artarak sürdürülmesinin, Gazze'de rehinelerin serbest bırakılmasını güvence altına alan acil bir ateşkese varılmasının ve çatışmanın daha fazla yayılmasının önlenmesinin önemini vurguladı.
Açıklamada, "Bakan ve Veliaht Prens, bölge ülkeleri arasında daha fazla entegrasyon ve ABD ile Suudi Arabistan arasında ikili işbirliğinin geliştirilmesi dahil kalıcı bölgesel barış ve güvenliğin sağlanmasına yönelik devam eden çabaları ele aldılar. Bakan ve Veliaht Prens ayrıca Kızıldeniz'de seyrüsefer özgürlüğünü ve Yemen barış sürecinde ilerlemeyi baltalayan Husi saldırılarının durdurulması dahil bölgesel gerilimin acilen azaltılması ihtiyacını da görüştüler" denildi.
Gazze’de savaş sonrası yol haritası
Gazze'deki insani kriz, günlük yardımların artmasına ve İsrail'in insani yardım sevkiyatı için kuzey geçişini ve Aşdod Limanı'nı kullanmaya başlamasına rağmen vehametini koruyor.
ABD denizden bir insani yardım koridoru oluşturmak için ortaklarıyla işbirliği yapıyor; ancak Gazze nüfusunun tamamı açlık ve yetersiz beslenme riskiyle karşı karşıya olduğu için bu çabalar yetersiz kalıyor.
Amerikalı yetkililer Washington'un, İsrail'in yanıbaşında Filistin devletinin kurulmasını amaçlayan somut adımlar dahil, hem İsrailliler hem de Filistinliler için kalıcı barış ve güvenliği geliştirmeye kararlı olduğunu belirtiyor.
Dışişleri Bakanlığı'nda Yakındoğu işlerinden sorumlu bakan yardımcısı Barbara Leaf, kısa süre önce düzenlenen bir brifingde, “Batı Şeria ve Gazze, Filistin Yönetimi altında yeniden birleştirilmeli. Yeniden canlandırılacak bir Filistin Yönetimi, hem Batı Şeria hem de Gazze'deki Filistin halkı için sonuç alınması ve istikrar koşullarının oluşturması için elzem” demişti.
Washington ayrıca Hamas'ın böyle bir yönetimde rol oynamaması gerektiğini de açıkça ifade etti.
Ancak analistler ABD'nin bu vizyonunun önünde pek çok engel olduğunu söylüyor.
Uluslararası Kriz Grubu program direktörü Michael Hanna, mevcut İsrail hükümetinin “iki devletli çözüm fikrini tamamen reddettiğini” belirtti. Hanna, “Dahası 1967'den bu yana fiziksel gerçeklik o kadar dramatik bir şekilde değişti ki, yaşayabilir bir Filistin devleti olasılığını neredeyse imkansız hale getirdi” dedi.
VOA'ya konuşan Hanna’ya göre Ortadoğu'daki ülkelerin özellikle Gazze Şeridi'nde savaş sonrası yeniden yapılanma konusunda kararlı olduklarına dair “gerçek bir güvence yok.”
Hanna, “Savaş devam ederken bu bölgesel tarafların birçoğu için şu anda siyasi olarak angaje olmak çok zor” diye konuştu.
ABD, İsrail ordusunca hak ihlalleri iddialarını inceliyor
Blinken'ın Ortadoğu'da yapacağı görüşmeler, ABD'nin İsrail hükümetinden gelen yeni bilgileri değerlendirerek bazı İsrail askeri birliklerini kara listeye alıp almayacağına karar vereceği bir döneme rastlıyor.
Bu birlikler, 7 Ekim'de Hamas'ın İsrail'e yönelik terör saldırılarından önce Batı Şeria'da Filistinli sivillerin insan haklarını ihlal etmekle suçlanıyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı'nın ise kararını verirken “ağırdan almasının” İsrail'in görmeye devam ettiği özel muameleyi vurguladığına dikkat çekiliyor.
Reuters haber ajansından yararlanılmıştır.
Forum