WASHINGTON - ABD hükümeti tüm şirketleri Rusya’ya Ukrayna işgalinin ardından uygulanan yaptırımlara uymaları ve yaptırımların delinmesi taktiklerine karşı dikkatli olmaları konusunda uyardı. ABD Maliye, Ticaret ve Adalet Bakanlığı’nın yayınladığı ortak açıklama ve bilgi notunda yaptırımlardan kaçınmak amacıyla kullanılması olası bazı “aktarma noktaları” arasında Türkiye’nin de adı geçti.
Açıklamada Rusya yaptırımlarının sıkı şekilde uygulanmasına yönelik çabalara rağmen, kötü niyetli aktörlerin Rusya bağlantılı yaptırımlardan ve ihracat denetimlerinden kaçınmaya çalışmayı sürdürdüğü ifade edildi.
Yaptırımları baypas etmek ve ABD’nin yaptırım listesinde yer alan Rus kurum ya da kişilerin gerçek kimliklerini gizlemek amacıyla, paravan şirket ya da üçüncü aracıların kullanılması gibi taktiklere başvurulduğu belirtildi.
Üç bakanlığın ortak hazırlayıp yayınladığı bilgi notu, özel sektör için, Rusya yaptırımlarının delinmesi amacıyla kullanılan bu gibi taktiklerin tespit edilmesi için bir kılavuz niteliği taşıyor.
Yayınlanan kapsamlı bilgi notu ve açıklamada Çin’in yanısıra Türkiye, Ermenistan ve Özbekistan’ın, satışı yasaklanan veya kısıtlanan malzemelerin yasadışı şekilde Rusya ya da Belarus’a yeniden yönlendirilmesinde sık kullanılan “aktarma noktaları” olabildiği kaydedildi.
Olası taktikler ve tehlike işaretleri
Bilgi notunda Rusya yaptırımlarının delinmesine çalışıldığını gösteren bazı olası işaretler şu şekilde sıralandı:
- Müşterinin bir ürünün nihai kullanımı konusunda bilgi vermemesi
- Uluslararası para transferlerinde paravan şirket kullanımı
- Satın alınan malın kurulumu, bakımı gibi hizmetlerin geri çevrilmesi
- IP adresinin müşterinin bildirdiği lokasyon verisiyle örtüşmemesi
- Nakliye talimatlarında son dakika değişiklik yapılması
- Ödemenin daha önce bildirilmeyen üçüncü bir ülke veya şirket üzerinden yapılması
- Şirket ve kurumsal e-mail adresleri yerine şahsi e-mail hesaplarının kullanılması
- İnternette hiç varlık göstermeyen kurumlar üzerinden işlem yapılması
- İşlem belgelerinde değişiklik yapılması
- İç yazışmalardan bilgi çıkarılması
- Yabancı ülkelerdeki paravan şirketlerden ABD banka hesaplarına para transferi ve kaynağını gizlemek amacıyla paranın dağıtımının hızla yapılması
Sıkı denetim uyarısı
Şirketlere yaptırımların delinmesini önlemek amacıyla eski ve yeni müşterilerle aracıların taramadan geçirilmesi tavsiyesi yapıldı.
Ortak hazırlanan bilgi notunda, “Tüm sektörlerde şirketler sıkı denetim uygulayarak sorumlu bir şekilde hareket etmeli” uyarısına yer verildi.
Şirketlere bu amaçla risk değerlendirme ve iç denetim mekanizmalarını kullanmaları çağrısında bulunuldu.
Açıklamada şirketlerin düzenli olarak ABD Maliye ve Ticaret Bakanlığı’na danışmaları gerektiğinin de altı çizildi.
“Teyakkuzda olun”
Hazırlanan bilgi notunun sonuç bölümünde, Rusya’ya Ukrayna işgali sebebiyle uygulanan yaptırım ve ihracat kontrolunun artmasından dolayı çok uluslu şirketlerin teyakkuzda olması gerektiği vurgulandı.
“ABD hükümetinin yaptırımlardan kaçınılması çabalarını engellemek amacıyla kullanabileceği çeşitli araçları vardır. Geride bıraktığımız yıl koşullar gerektiğinde cezai kovuşturma ya da ilave yaptırım kararı almakta tereddüt etmediğimizi göstermiştir. Tüm sektörlerde şirketler sıkı denetim uygulayarak sorumlu şekilde hareket etmelidir. Yoksa cezai soruşturma ve idari adımların hedefi olabilirler” ifadeleri kullanıldı.
ABD Ticaret Bakanlığ, Rusya’nın savunma sektörüne destek amacıyla yaptırımlardan kaçınma faaliyetinde bulunan yaklaşık 90 Rus şirket ve üçüncü ülkelerde bulunan şirketlere ihracat kısıtlaması getirmişti. Bu şirketlerin bazıları Çin’de yer alıyordu.
ABD’li yetkili Türkiye temaslarında uyarmıştı
ABD Maliye Bakanlığı’nın Terörizm ve Mali İstihbarat Müsteşarı Brian Nelson Şubat ayı başlarında Türkiye’de temaslarda bulunmuştu.
Hükümet yetkilileri ve bankacılık sektörü temsilcileriyle biraraya gelen Nelson, yaptırım listesindeki Rus kurumlarla iş yapmaları halinde Türk şirketlerinin ve bankalarının yaptırım riskiyle karşı karşıya kalabilecekleri uyarısı yapmıştı.
Amerikalı yetkili Türk şirketleri ve bankalarının, Rus askeri endüstriyel kompleks tarafından kullanılabilecek çift kullanımlı teknoloji transferine ilişkin işlemlerden kaçınmak amacıyla daha fazla önlem almaları gerektiğini vurgulamıştı.
ABD Maliye Bakanlığı’na bağlı Yabancı Varlıkların Kontrolu Ofisi (OFAC) 26 Ocak’ta Rus savunma şirketleriyle bağlantılı olduğu iddia edilen firmalara genişletilmiş yaptırım açıkladı.
Aviacon Zitotrans adlı Rus kargo havayolu şirketinin, Rus devleti kontrolundaki savunma şirketi Rosoboroneksport adına yurtdışında Rus savunma ekipmanı satışını kolaylaştırmak amacıyla, Türk bir şirketi ve Türk diplomatları kullanmaya çalıştığı iddia edilmişti.
Rus devletinin kontrolunda bulunan savunma şirketi Rosoboroneksport, ABD’nin yaptırım listesinde yer alıyor.
