Ukrayna ile Rusya arasındaki savaşta bir yıl geride kalırken, Türkiye’nin oluşturulmasına katkı verdiği Birleşmiş Milletler (BM) koordinasyonundaki Karadeniz Tahıl Koridoru’nun Mart ayı sonrasında devam etmesi konusunda gözler Moskova yönetimine çevrildi.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşliğinde Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Ukrayna Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov'un katıldığı törenle 22 Temmuz 2022’de Karadeniz’de tahıl sevkiyatına ilişkin anlaşma imzalandı. Ancak 29 Ekim’de Rusya’nın geri çekildiğini açıklamasının ardından, Erdoğan’ın aralarında Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in de olduğu liderlerle yürüttüğü telefon trafiğinin ardından 120 günlüğüne uzatılan anlaşma Mart ayı ortasında sona erecek.
Türkiye’nin evsahipliğinde İstanbul’da BM Karadeniz Tahıl Girişimi Koordinasyon Merkezi’nin bugün itibarıyla VOA Türkçe’yle paylaştığı bilgilere göre; anlaşma kapsamındaki Ukrayna’nın üç limanından 22 milyon 165 bin 287 ton tahıl ve gıda ürünü ihraç edilebildi.
Bugün İstanbul Boğazı’ndan Karadeniz’deki koridoru kullanmak üzere 12 gemi ve Ukrayna’dan hareket etmiş durumda 26 gemi olmak üzere 38 gemi, BM koordinasyonunda Türkiye, Rusya ve Ukrayna’nın temsilcilerince kontrol edilmek üzere sırada. Bugüne kadar 764 gemi tahıl koridorunu kullanarak Ukrayna limanlarından ayrıldı ve İstanbul Boğazı aracılığıyla Karadeniz’den çıkış yaptı.
Gemilerde giriş-çıkış denetim kontrolu yapıldığı için bugün itibarıyla 1515 kontrol görevi gerçekleştirildiği bilgisi aktarıldı.
Türkiye’nin desteğiyle Rusya’yı ikna etme mesajı
Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Vasil Bodnar, VOA Türkçe’ye bugün yaptığı açıklamada, 19 Mart’ta 120 günlük uzatma süresi sona erdiğinde Karadeniz Tahıl Koridoru’nun devam ettirilebilmesi için Türkiye’nin desteğini önemsediklerini söyledi. Bugünden tahıl sevkiyatlarına devam edilebilmesi için anlaşmayı uzatma konusunda Türkiye’yle birlikte çalışacaklarını kaydeden Bodnar, bunun hem Ukrayna’nın hem de Türkiye’nin çıkarına olduğunu belirterek, Karadeniz Tahıl Girişimi Anlaşması’nın sadece süresini uzatma değil kapsamını genişletmek de istediklerini söyledi.
Rusya’nın tahıl koridoru geçişlerini yavaşlattığını ve farazi engellemelerde bulunduğunu da anlatan Bodnar, Ukrayna tarafı olarak mevcut Odesa, Çornomorsk ve Yuzhni limanlarının yanı sıra başka liman noktalarını da anlaşmaya dahil etmeyi teklif edeceklerini ifade etti.
Bodnar, “Biz liman sayısını arttırma ve ihraç edilebilecek ürün yelpazesini genişletme talebinde bulunuyoruz. Ancak Odesa dışındaki limanlar konusunda diğer kıyıda Rus birliklerinin yer alması buna tehdit oluşturmakta. Bizim teklifimiz aslında Karadeniz Tahıl Girişimi Anlaşması’nın süresiz olarak uzatılması ama Rusya’nın ne diyeceği önemli ve hiçbir şekilde tavrı yapıcı değil. Müşterek koordinasyon merkezinde Rus uzmanları kaynaklı büyük trafik oluşmuş durumda ve kontrollar cok yavaş ilerliyor” diye konuştu.
“Türkiye’nin çıkış sağlayamadığı gemileri var”
Ukrayna’nın Mikolaiv bölgesindeki limanları da anlaşma kapsamında görmek istediklerini ve böylece gıda sevkiyatında rahatlama sağlanacağını anlatan Bodnar, “Şunu da hatırlatmak istiyorum; birkaç Türk menşeili gemi de Rus saldırganlığı nedeniyle Ukrayna karasularından çıkış yapamadı halen. Mikolaiv bölgesindeki limanları anlaşmaya eklemek ve ürün yelpazesini genişletmek ise tüm dünyaya ve bize yeni fırsatlar sunacaktır” dedi.
Ukrayna olarak sadece tahıl değil birçok ürününü de dünyaya sunmak için hazır olduklarını kaydeden Bodnar, “Örneğin ayçicek yağı üretiminde de lider ülkelerden birisiyiz. Eğer Rusya engel olmasıydı dünyanın ihtiyaç duyduğu metal cinsi ürünleri de ihraç edebiliriz. Türkiye’yle birlikte ortak çabalarımızla umuyorum ki hem anlaşmayı uzatacağız hem de ürün yelpazesini de genişleteceğiz. Ancak şunu da eklemek istiyorum ki dünyanın uzun süreli gıda güvencesine kavuşmasının tek yolu Ukrayna’nın zafere ulaşmasıdır” diye konuştu.
TMMOB Ziraat Mühendisleri: “Türkiye’nin bağımlılığı sona erdirilmeli”
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez ise, Karadeniz’deki tahıl koridoruna Türkiye penceresinden bakmayı tercih ederek, sadece buğday değil ayçicek, mısır ve arpa gibi ürünlerde Ukrayna’ya bağımlılığı riskli bulduğunu kaydetti.
Suiçmez, VOA Türkçe’ye değerlendirmesinde, Rusya’nın eğer gelecek Mart ayında yeniden tahıl koridorunu askıya alma gibi bir hamlesi olursa bunun Türkiye’nin ithalat faturasını kabartabileceğine işaret etti.
Karadeniz’deki savaş henüz sona yaklaşmış gibi görünmediği için riskleri tetiklemeye devam ettiğini belirten Suiçmez, “Anlaşma, ülkemize dış politikada sağladığı prestij yanında somut olarak ülkemizin Ukrayna'dan bu süreçte tahıl alımı yapılması halinde tahıl fiyatında yüzde 25’lik indirim yani ucuza satın alma sağlıyor. Türkiye'nin sadece ticari geçiş yolu olması gerekçesiyle bölgesel/küresel hububat borsası olabilmesi ve dünya hububat fiyatlarını belirlemesi iddiası ise, kısa orta ve uzun vadede gerçekleşebilecekmiş gibi gözükmüyor. Tahıl Koridoru Anlaşması, Türkiye'nin buğdayda, arpada, mısırda, ayçiçeğinde kendine yetersizlik ve dışa bağımlılık sorununu çözmüyor, çözemez” dedi. Suiçmez, “Her geçen gün artan ithalat maliyetleri yerine, o kaynağı çiftçiye vererek kendimize yeten hububatı üretebiliriz. Dolayısıyla sürekli 20 milyon ton olarak açıklanan iç piyasadaki tüketim miktarı, kendimize yeterlilik miktarı yeniden gözden geçirilerek artırılmalı ve dışarıya bağımlılığı azaltmak için içeride üretimin desteklenmesi en somut çözüm” diye ekledi.
