ABD ve İngiltere'den Fransa ve Japonya'ya kadar birçok ülke geçen yıl kuş gribi salgınlarında rekor düzeyde kümes hayvanı kaybı yaşadı.
Uzmanların, göçmen kuşlar tarafından yayıldığını söylediği hastalık, ilk kez Ekvador, Peru ve Bolivya gibi Güney Amerika ülkelerine ulaştı.
Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü son olarak, Guatemala'nın ülkenin doğusundaki yabani kuşlarda yüksek derecede patojenik H5N1 kuş gribi salgını görüldüğünü açıkladı. Ölümcül virüs 11 yabani kahverengi pelikanda tespit edildi.
Uzmanlar, yaygın olarak kuş gribi olarak adlandırılan Avian influenza'nın dünyanın yeni köşelerine ulaştığını ve virüsü kümes hayvanlarına bulaştıran bazı yabani kuşlarda ilk kez endemik hale geldiğini söylüyor.
İnsanlar enfeksı̇yon konusunda endı̇şelenmelı̇ mı̇?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, insanlar için riskin düşük olduğunu söyledi. Önlem olarak, ölü ya da hasta yabani hayvanlara dokunmamak tavsiye ediliyor.
WHO’ya göre, 2003 başından 25 Kasım 2022'ye kadar 21 ülkeden, dünya çapında dolaşan virüs türü olan H5N1 kuş gribi ile 868 kişide enfeksiyon rapor edildi. Bu vakaların 457'si, yani yaklaşık yüzde 53'ü ölümle sonuçlandı.
WHO geçen ay, Latin Amerika ve Karayipler'de bilinen ilk kuş gribi H5 virüsü vakasını, Ekvador'un kırsal kesiminde dokuz yaşında bir kız çocuğunda görülen enfeksiyonla bildirdi.
Örgüt 18 Ocak'ta yaptığı açıklamada, arka bahçelerindeki kümes hayvanlarıyla temas halinde olan çocuğun hastaneye kaldırıldığını kaydetti.
WHO, insanlarda görülen hastalığın, genellikle enfekte canlı veya ölü kümes hayvanlarına veya mikroplu ortamlara doğrudan veya dolaylı olarak maruz kalmanın bir sonucu olduğunu söyledi.
Hangı̇ ülkelerde kuş grı̇bı̇ var?
Paris merkezli Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü'nün Reuters haber ajansına sağladığı verilere göre, 2021 Ekim ayından bu yana en az 60 ülke kuş gribi salgınlarına yanıt olarak kümes hayvanlarını öldürdü. Hükümetler arası grup, etkilenen ülkeler arasında Hindistan, Tayvan, Nepal, Peru, Çek Cumhuriyeti, Romanya ve Nijer'in bulunduğunu söyledi.
Hangı̇ kuşlar enfekte olabı̇lı̇r?
Uzmanlar, ördekler gibi su kuşları dahil yabani kuşların hasta görünmeden kuş gribi virüslerini taşıyabileceğini ve tavuk ve hindi gibi evcil kümes hayvanlarına kolayca yayabileceğini söylüyor.
Dı̇ğer türler enfekte olabı̇lı̇r mı̇?
Yetkililer, ayılar, foklar, tilkiler ve kokarcalar gibi memelilerin H5N1 kuş gribine yakalandığını belirtiyor.
Son olarak Şili’de 250 kilogram ağırlığındaki bir deniz aslanı solunum problemleri ile kuzeydeki bir sahilde karaya vurmuş olarak bulundu. Deniz memelisinde ülkenin ilk yüksek patojenik kuş gribi (HPAI) vakası tespit edildi. ABD ve Peru'da da deniz aslanlarında vakalar görüldü.
Enfekte olan kümes hayvanlarına ne oluyor?
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’ne göre, küresel olarak dolaşımda olan tür gibi yüksek patojenik kuş gribi, genellikle 48 saat içinde birden fazla iç organı etkileyen hastalığa neden olarak, mesela tavuklarda en az yüzde 90 ölümle sonuçlanıyor.
Bir sürüdeki kuşlardan birinde kuş gribi görülmesi halinde, çiftçiler yüksek derecede bulaşıcı olan virüsün yayılmasını önlemek için genellikle tüm kümes hayvanlarını itlaf ediyor.
Kuş gribi gıda güvenlı̇ğı̇nı̇ nasıl etkı̇liyor?
Hükümetin müdahale planlarının bir parçası olarak, enfekte kuşlar gıda arzından çıkarılıyor. Ayrıca ABD Tarım Bakanlığı, kuş gribinin uygun şekilde pişirilmiş kümes hayvanları ve yumurtaların yenmesiyle bulaşmadığını kaydediyor.
Salgın nasıl bu kadar kötüleştı̇?
Hastalık uzmanları, devam etmekte olan küresel H5N1 kuş gribi salgınının, 1996 yılında H5 virüsünün Çin’in Guangdong bölgesinde ilk kez tespit edilmesine kadar uzandığını hatırlatıyor.
ABD Tarım Bakanlığı'nın eski baş veterinerlerinden John Clifford, Asya'daki ördeklerin zaman içinde uyum sağlayarak virüsü ölmeden taşıyabildiklerini belirtiyor.
Bir endüstri grubu olan ABD Kümes Hayvanları ve Yumurta İhracat Konseyi'nin veteriner ticaret politikası danışmanı olan Clifford, virüsün daha sonra üreme alanlarına ve dünyanın dört bir yanındaki göç yollarına girdiğini söylüyor.
