NATO Dışişleri Bakanları, yaklaşan kış koşulları ve enerji kriziyle zorlu bir döneme giren Ukrayna'daki savaş nedeniyle güvenlik ve ekonomileri kırılgan hale gelen Gürcistan, Moldova ve Bosna-Hersek ile Rusya ve Çin'in üzerlerinde nüfuz kurmaya çalıştığı Batı Balkan ülkelerine, NATO'nun kendilerini destekleyeceği yönünde güvence verdi.
Bükreş toplantısının ilk gününde Ukrayna'nın kış koşullarına dayanabilmesi için yapılması planlanan yardımları ele alan NATO Dışişleri Bakanları, çalışma akşam yemeğinde NATO ülkelerinden Patriot füze bataryaları isteyen Ukraynalı Bakan Dimitri Kuleba ile biraraya geldi.
Bükreş'teki ikinci gün oturumlarında da savaştan ağır etkilenen Gürcistan, Moldova ve Bosna Hersek ile Batı Balkanlar'a destek konusu ve NATO-Çin ilişkileri masaya yatırıldı. Oturuma, Bosna Hersek, Gürcistan ve Moldova Dışişleri Bakanları da katıldı.
Toplantının ardından yayınlanan açıklamada, dışişleri bakanlarının, "Çin'in iddialı askeri gelişmelerini, teknolojik ilerlemelerini ve büyüyen siber ve hibrit faaliyetlerini" değerlendirdiği belirtildi. Açıklamada, "Bakanlar, NATO'nun dayanıklılık yönergelerine uymanın, NATO'nun teknolojik üstünlüğünü korumanın ve Hint-Pasifik bölgesindeki ortaklarla ve Avrupa Birliği ile işbirliğini güçlendirmeye devam etmenin önemini vurguladılar" denildi.
Kuleba Patriot istedi
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, toplantıda Rusya'nın Ukrayna'daki sivil altyapıya yönelik "barbarca" saldırılarını kınadı.
Blinken, "Geçtiğimiz haftalarda Rusya, Ukrayna'nın enerji sisteminin üçte birinden fazlasını bombalayarak milyonları soğuğa ve karanlığa sürükledi. Bunlar Başkan Putin'in yeni hedefleri. Ukrayna halkına yönelik bu vahşet barbarcadır" dedi.
Bakan Blinken ile başbaşa görüşen Ukrayna Dışişleri Bakanı Dimitro Kuleba, ülkesinin şu anda en büyük ihtiyacının "elektrik teçhizatı ve Rus füze saldırılarıyla başa çıkabilmek için ABD yapımı Patriot füze bataryaları" olduğunu söyledi.
Kuleba, "Kısacası Ukrayna'nın en çok ihtiyacı olan şey Patriotlar ve elektrik trafolarıdır" dedi. Kuleba, toplantı sonrası çeşitli NATO ülkelerinden daha fazla yardım sağlamaları konusunda tahhütler aldığını belirtti ancak bunun "Patriot yardımı" olup olmadığı konusuna açıklık getirmedi.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, yaptığı kapanış basın toplantısında, "Ukrayna önemli ilerleme sağladı ama Rusya'yı hafife almamalıyız" uyarısını yineleyerek, Patriot yardımı konusunun toplantıda konuşulduğunu doğruladı.
Stoltenberg, "İttifakımız bu tür sofistike karadan havaya füze sistemlerine sahip değil. Buna yalnızca birkaç üye ülke sahip ve bu onların kararı" dedi.
Ukrayna aylardır ABD'den Patriot füzeleri göndermesini istiyor ancak Washington yönetimi, "Rusya'yı daha fazla kışkırtarak, NATO'yu da savaşa sokmamak amacıyla, Patriot göndermekte tereddüt ediyor. Üstelik Ukrayna'da, değişik menzil ve irtifalara sahip olan 3 ana tip Partiot'u kullanacak eğitilmiş personel de yok. NATO, Ukrayna'nın bu füzeleri yalnızca savunma amaçlı kullanacağından ve Rus topraklarındaki hedeflere yönelmeyeceğinden de emin olmak istiyor.
NATO Dışişleri Bakanları, toplantının 2'inci gün yapılan son oturumunda AB ve NATO'ya üye olmak isteyen Bosna Hersek, Gürcistan ve Moldova dışişleri bakanlarının da katılımıyla, "savaştan etkilenen Ukrayna'nın komşularına" yardımı da tartıştı.
Stoltenberg, NATO müttefiklerinin Rusya'nın baskısıyla karşı karşıya kalan Moldova, Gürcistan ve Bosna-Hersek'e yardım sözü verdiklerini açıkladı. Stoltenberg, "Bu üç değerli NATO ortağıyla, güvenlik kaygılarımızı ve işbirliğimizi güçlendirmenin yollarını tartıştık. Ve müttefikler bu 3 ülkeye, güvenlik ve savunma kurumlarını iyileştirmek için kapasite geliştirme, reformlar ve eğitim de dahil olmak üzere özel desteğimizi arttırma konusunda anlaştı" dedi.
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg düzenlediği basın toplantısında, "Ukrayna'dan alınacak bir ders varsa, o da bu ülkeleri şimdi desteklememiz gerektiğidir" dedi.
NATO-Çin ilişkileri
Bakanlar ayrıca, Çin'in "NATO çıkarları, değerleri ve güvenliğine yönelik ortaya koyduğu uzun vadeli zorlukları" da görüştü.
"Çin'i düşman görmediklerini" belirten Stoltenberg, "Çıkarlarımıza uygun olduğu sürece Çin ile yakın ilişkiler kurmaya devam edeceğiz. Ukrayna savaşı, Rus gazına olan tehlikeli bağımlılığımızı ortaya çıkardı. Bu bizi diğer otoriter rejimlere, en azından Çin'e olan bağımlılıklarımızı da değerlendirmeye itiyor. Bugün bakanlar, Çin'in iddialı askeri gelişmelerini, teknolojik ilerlemelerini ve büyüyen siber ve hibrit faaliyetlerini tedarik zincirlerimiz, teknolojimiz veya altyapımız açısından değerlendirdiler. Elbette Çin ile ticaret yapmaya ve ekonomik olarak ilişki kurmaya devam edeceğiz. Ancak bağımlılıklarımızın farkında olmalı, güvenlik açıklarımızı azaltmalı, riskleri yönetmeliyiz" diye konuştu.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken de, Bükreş'teki toplantıdan sonra gazetecilere yaptığı açıklamada, "Çin'in zorluk teşkil ettiği alanlara bakıyor ve buna göre uygun adımların atılmasını sağlamaya çalışıyoruz" dedi.
Blinken, NATO müttefiklerinin altyapılarını ve stratejik endüstrilerini korumak için "ihracat kontrollarını" kullanmak istediklerini söyledi.
İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani ise, "Çin'in Avrupa alt yapısını almasına izin vermenin büyük hata olduğunu" dile getirdi. AB Konseyi Başkanı Charles Michel, konuyu görüşmek üzere bu hafta Pekin'e gidiyor.
"İstanbul'daki korkunç terör saldırısı"
Toplantıda, "NATO güvenliğine yönelik doğrudan asimetrik tehdit olan terörizmi de" tartıştıklarını belirten Stoltenberg, "Bunu en son İstanbul'daki korkunç saldırıda gördük. Bakanlar, bu tehdide karşı koyma çabalarımızı sürdürmemiz gerektiği konusunda anlaştılar" dedi.
Türkiye, bu tartışma çerçevesinde, NATO nezdinde bir "terörle mücadele birimi" kurulmasını istedi ve bu konuyu Vilnius'ta yapılacak zirvede de gündeme getireceklerini vurguladı.
İsveç ve Finlandiya onayı yeni yıla kalıyor
NATO bakanlar düzeyindeki tüm oturumlara, NATO üyeliği için Türkiye ve Macaristan'ın onay vermesini bekleyen Finlandiya ve İsveç de davetli ülke sıfatıyla katıldı. İsveç ve Finlandiya'nın katılımıyla NATO'nun daha da güçlü olacağını belirten Genel Sekreter, "Onları İttifak'ın tam üyeleri olarak karşılamanın zamanı artık geldi" uyarısını yineledi.
Ancak, toplantı öncesi görüşen Finlandiya, İsveç ve Türk dışişleri bakanları, iyi niyetli diyalog çabası sürse de, henüz uzlaşma sağlanamadığını açıkladı.
Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto, "Türkiye ne zaman onaylayacağı konusunda bir tarih vermedi" derken, İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström "Dün olumlu bir görüşme gerçekleştirdik. İlerleme sağlıyoruz" diye açıklama yaptı. Bakan Çavuşoğlu ise "terör örgütü üyelerinin iadeleri ve terör varlıklarının dondurulması" konusunda uzlaşmazlıkların sürdüğünü belirtti.
İsveçli kaynaklardan edinilen bilgilere göre, Dışişleri Bakanı Billström yılbaşından önce yeniden Türkiye'ye giderek, konuyu Ankara ile görüşecek.
Çavuşoğlu da, anlaşmanın yeni yıla kalacağının işaretlerini, "Terörle mücadele yasası yeni yılda uygulamaya girecek. Pratikte nasıl uygulanacağını görmek istiyoruz" sözleriyle verdi.
Blinken:"Son duyduklarıma göre İsveç ve Finlandiya yakında NATO’ya katılıyor"
İsveç ve Finlandiya'nın NATO’ya katılımı ile ilgili bir soruya Blinken, "Bu söz konusu olduğunda, ilk olarak, tüm NATO ülkeleri katılım protokollerini imzaladılar. 30 ülkeden 28'i onayladı, ve bu süreç olağanüstü bir hızla gerçekleşti. Bence geriye dönüp yeni üyeler kazandıran NATO'nun önceki genişlemelerine bakarsanız, bu sürecin çok daha uzun olduğunu görürsünüz. Yani bu rekor bir hızla oluyor. Türkiye, İsveç ve Finlandiya, güvenliğiyle ilgili endişeler de dahil olmak üzere Türkiye'nin endişelerinin tam olarak ele alındığından emin olmak için NATO'nun yanı sıra, bu 3 ülke doğrudan temas halindedir. Bu süreç ilerliyor. Ve son birkaç gündür duyduklarıma dayanarak; Finlandiya ve İsveç'in yakında ittifakın resmi olarak yeni üyeleri olacağından eminim" yanıtını verdi.
