Türkiye'nin "teröre destek verdikleri" gerekçesiyle başta itiraz ettiği ancak daha sonra varılan üçlü mutabakat muhtırası ile yeşil ışık yaktığı İsveç ve Finlandiya'nın, NATO üyeliğinin ittifak üyesi ülkeler tarafından onaylanması süreci hızla ilerliyor.
Türkiye, Finlandiya ve İsveç'in 29 Haziran'da NATO Madrid Zirvesi'nde imzaladığı mutabakat çerçevesinde kurulan Daimi Ortak Mekanizma'nın ilk toplantısı bugün Finlandiya’da yapıldı.
Toplantı öncesinde yeri ve zamanını paylaşmayan Finlandiya Dışişleri Bakanlığı, açıklama yaptı. Üç ülkenin yetkilileri ilk toplantılarını bugün Finlandiya'nın güneyindeki Vantaa kentinde gerçekleştirdi.
Toplantı sonrası yapılan açıklamada, Finlandiya ve İsveç'in, Türkiye'nin 'milli güvenliğine yönelik tüm tehditlere karşı' Ankara’ya tam destek verecekleri yönündeki taahhütlerini yineledikleri bildirildi. Tüm taraflar toplantıların "yapıcı bir ruhla" başladığına işaret etti. Finlandiya, Türkiye'nin masaya yeni bir taleple gelmediğini açıkladı.
Daimi Ortak Mekanizma’nın Türk heyetine Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Büyükelçi İbrahim Kalın ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Sedat Önal, İsveç heyetine Başbakanlık Genel Sekreteri Oscar Stenström, Finlandiya heyetine ise Dışişleri Bakanlığı Daimi Müsteşarı Jukka Salovaara başkanlık etti.
Heyette her ülkenin dışişleri, adalet, içişleri, savunma bakanlıkları ve istihbarat yetkilileri de yer aldı.
Cumhurbaşkanlığından yapılan açıklamada, Vantaa'daki Königstedt Malikanesi'nde gerçekleşen görüşmede "Daimi Ortak Mekanizma’nın çalışma esasları belirlendi, Üçlü Muhtıra’da kayıtlı taahhütlerin hayata geçirilmesine yönelik gelişmeler gözden geçirildi, gelecek dönemde atılması gereken somut adımlar üzerinde duruldu" denildi.
Açıklamaya göre toplantıda Finlandiya ve İsveç, "Üçlü Muhtıra’da kayıtlı; 'terörizmin tüm biçim ve tezahürleriyle mücadelede Türkiye’yle tam dayanışma ve işbirliği sergileyecekleri, milli güvenliğine yönelik tüm tehditlere karşı Türkiye’ye tam destek verecekleri' yönündeki taahhütlerini" yineledi.
Mekanizma kapsamında ele alınan konularda somut ilerleme kaydedilmesi için ilgili kurumlar arasında teknik düzeyde işbirliğinin yoğunlaştırılması konusunda mutabık kalındı.
Yetkililer, Ankara’nın iki İskandinav ülkesinin NATO’ya katılımını onaylamak için ön koşul olarak sürdüğü güvenlik endişelerini konuşmak üzere önümüzdeki aylarda tekrar toplanma kararı aldı.
"Türkiye yeni bir talep getirmedi"
Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto, toplantının amacının temas sağlamak ve üç ülkenin Haziran ayında NATO'nun Madrid zirvesinde bir mutabakat zaptı imzalayarak üzerinde anlaştığı işbirliği hedeflerini belirlemek olduğunu söyledi.
Fin medyasına konuşan Dışişleri Bakanlığı Daimi Müsteşarı Jukka Salovaara, Türkiye'nin müzakere masasına "yeni bir talep" getirmediğini açıkladı.
Salovaara, Fin gazetesi YLE'ye yaptığı açıklamada, "Müzakerelerde yeni meseleler gündeme gelmedi. Bütün tarafların, bir dizi konudaki anlayışlarını derinleştirdiğini hissettiklerine inanıyorum. Güvenlik konularının, özellikle terörizmin, gelecekteki NATO üye devletleri olarak tartışılabilmesi önemlidir" diye konuştu.
Salovaara, toplantıların sonbahar boyunca, "farklı uzman ekipleri ve üç ülke arasında dönüşümlü olarak devam edeceğini" de ekledi. Fin medyası tarafların, "toplantıların yapıcı bir ruhla başladığı" açıklamalarına da yer verdi.
Finlandiya Dışişleri Bakanlığı’nın da toplantı sonrası açıklamasında, "Katılımcılar Üçlü Mutabakat Muhtırası'nın uygulanması konusunda somut adımları ele aldılar ve mekanizmanın sonbaharda uzman düzeyinde toplanmaya devam edeceği konusunda anlaştılar" denildi.
"Konu, anlaşmayı nasıl takip etmemiz gerektiği"
İsveç Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada da, "Toplantıda, üç ülkenin temsilcileri, Haziran ayında Madrid'de yapılan NATO zirvesiyle bağlantılı olarak imzalanan üçlü anlaşmanın uygulanmasını tartıştı. Toplantı, anlaşmanın takibine yönelik formları ve üç ülkenin uygulamayı taahhüt ettiği önlemleri tartışmak için bir fırsattı" ifadelerine yer verildi.
İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde, toplantı öncesinde SVT televizyonuna yaptığı açıklamada, "Konu, Türkiye, İsveç ve Finlandiya'nın Madrid'deki NATO zirvesinde vardığı ve Türkiye'nin İsveç'in ve Finlandiya'nın taleplerini kabul etmesinin ön koşulu olan anlaşmayı, nasıl takip etmemiz gerektiğidir" demişti.
İade listesi
Stockholm ve Helsinki, Şubat ayı sonunda Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden sonra NATO'ya asırlardır süren "tarafsızlık" statülerine son vererek NATO'ya katılmak istediklerini açıkladı.
NATO içerisinde çoğunluk iki ülkenin üyeliğine destek verirken Ankara, Türkiye'yi hedef alan terör örgütü üyelerine destek verdiklerini belirterek, veto yetkisini kullandı.
Mayıs ayı ortasından bu yana, özellikle İsveç'ten, "PKK, YPG ve FETÖ mensuplarının iade edilmesini" isteyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, Haziran'da Madrid'de yapılan NATO zirvesinde Genel Sekreter Jens Stoltenberg ve iki ülke lideriyle biraraya gelerek uzlaşınca, 29 Haziran'da Üçlü Muhtıra imzalanmıştı.
Erdoğan zirve sonunda düzenlediği basın toplantısında, 73 ismi içeren iade listesini İsveç'e verdiklerini açıkladı. Erdoğan'ın bu açıklamayı yapmasından bir gün sonra, Adalet Bakanlığı 33 ismi resmen İsveç'ten istedi.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, geçten hafta yaptığı açıklamada, İsveç'ten söz verdiği iadeleri gerçekleştirmesini beklediklerini belirterek, "Eğer adi suçluları iade ederek Türkiye'yi sözlerini tuttuklarına inandırabileceklerini sanıyorlarsa yanılıyor" dedi.
Bugüne kadar 23 NATO üyesi onayladı
İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliğinin, ittifak üyesi ülkeler tarafından onaylanması süreci de hızla ilerliyor. Bugüne kadar 23 üye ülke, İsveç ve Finlandiya'nın katılım protokolünü onayladı. Onay sürecini ilk Kanada başlattı, son olarak Fransa, İtalya ve ABD, protokolleri onay sürecini tamamladı.
Ancak katılım sürecinin tamamlanmasını Türkiye'nin tavrı belirleyecek. İki İskandinav ülkesine ciddi bir muhalefet dile getiren tek üye olan Türkiye'de konunun TBMM gündemine ne zaman geleceği konusunda bir açıklama henüz yapılmadı.
NATO'yu kuran Washington Anlaşması'na göre tüm üyeler onaylamazsa, NATO'nun "Birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için" maddesi diye anılan beşinci maddesi İsveç ve Finlandiya için uygulanmayacak.
Kalın, Alman Başbakanı'nın güvenlik danışmanıyla görüştü
Öte yandan Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Büyükelçi İbrahim Kalın, Almanya Başbakanı Olaf Scholz'un Güvenlik ve Dış Politika Danışmanı Jens Plötner ile Helsinki'de bir görüşme gerçekleştirdi.
Cumhurbaşkanlığından yapılan açıklamada, "Görüşmede Türkiye-Almanya ikili siyasi ve ekonomik ilişkileri değerlendirildi. Ayrıca İsveç ve Finlandiya'nın üyelik başvuru süreçleri, Ukrayna savaşının küresel etkileri ve Türkiye'nin diplomatik girişimleri, tahıl sevkiyatı ve küresel gıda krizinin çözümünde Türkiye'nin üstlendiği rol, Ege ve Akdeniz, Suriye ve mülteci meseleleri ile terörle mücadele konuları dahil olmak üzere küresel ve bölgesel gelişmeler hakkında görüş alışverişinde bulunuldu" denildi.
