Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi'nin (AKPM), Avrupa Konseyi'nin yükümlülüklerini ve taahhütlerini izlemekten sorumlu eş raportörleri İngiliz milletvekili John Howell ve Letonya milletvekili Boriss Cilevics, bugün Türkiye'ye gidiyor.
İki raportör, 18-20 Mayıs tarihleri arasında İstanbul ve Ankara'ya bir "inceleme ve veri toplama" ziyareti gerçekleştirecek.
İstanbul'da 25 Nisan'da sonuçlanan Gezi Davası'nda Osman Kavala'ya "ağırlaştırılmış müebbet", aynı davadan yargılanan 7 sanığa da "18'er yıl ağır hapis cezası" verilmesi, Avrupa Konseyi'ni harekete geçirdi.
Avrupa Konseyi'nden yapılan açıklamada, eş-raportörlerin, Adalet Bakanlığı ve cezaevi yetkilileri, Türkiye Büyük Millet Meclisi AKPM delegasyonu üyeleri, hukukçular sivil toplum temsilcileriyle biraraya gelecek.
Görüşmelerde, AİHM'in serbest bırakma kararına rağmen hakkında ömür boyu hapis cezası verilen işadamı, aktivist Osman Kavala davasındaki son gelişmeler ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararının uygulanması konuları ele alınacak. AKPM heyetinin temaslarında ayrıca, Türkiye'de cezaevlerinin durumu da gündeme gelecek.
İki raportörün 24 Mayıs'ta, "denetim sürecine ilişkin düzenli ziyaretler çerçevesinde" Ankara'da ve İstanbul'a temaslarda bulunması bekleniyordu. Ancak Kavala ve diğer sanıklar hakkındaki kararın alınmasıyla ziyaret iptal edilmişti. Bunun yerine iki raportörün, "Kavala dosyası ve cezaevlerindeki durumu" inceleme gündemiyle gitmesi kararlaştırıldı.
"Demokratik olmayan uygulamalara son verin" çağrısı
AKPM'nin Türkiye'nin izlenmesinden sorumlu eş raportörü Howell ve Cilevics, Yargıtay 3. Ceza Dairesi'nin, CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu'na "kamu görevlisine hakaret", "Türk devletini alenen aşağılamak" ve "Cumhurbaşkanına hakaret" suçlamasıyla verilen 4 yıl 11 ay 20 gün hapis cezasını onaylamasının ardından açıklama yaparak, "Kaftancıoğlu’nun yeri siyasi arenadır, cezaevi değil" tepkisini vermişti.
Raportörler, Türkiye'nin altında imzası bulunan Venedik Komisyonu ve AİHM süreçlerine atıfta bulunarak, "Türk makamlarını demokratik olmayan uygulamalara son vermeye çağırıyoruz. Avrupa standartlarına aykırı olan ve muhalif görüşleri susturmayı amaçlayan, sivil topluma yönelik suistimal edici yargı prosedürlerine yol açan Ceza Kanunu'nun tartışmalı hükümleri Türk demokrasisi için ciddi bir tehlike oluşturuyor. Bu hükümlerin acilen revize edilmesi gerekmektedir" görüşlerini dile getirdi.
İhlal prosedürü
Türkiye ile Avrupa Konseyi ilişkileri, Türkiye'de alınan yargı kararları nedeniyle gergin bir seviyeye ulaştı. AİHM kararlarının uygulanıp uygulanmadığını denetlemekle görevli Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Şubat 2022'de aldığı bir kararla, Kavala hakkındaki kararı uygulamayan Türkiye hükümeti aleyhinde "ihlal prosedürü" başlatmıştı. Komite, Kavala kararının uygulanmadığını "onaylaması için" dosyayı AİHM'e sevketmişti.
AİHM'in kararın uygulanmadığına dair görüşünün gelmesinden hemen sonra, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Türkiye'ye ilişkin ne tür bir yaptırım kararı alınacağına karar verecek.
Avrupa Konseyi, ihlal prosedürünü daha önce yalnızca Azerbaycan için işletmiş, ancak Azerbaycan yaptırım aşamasına gelmeden kararı uygulayınca dosya kapanmıştı.
Türkiye, Avrupa Konseyi tarihinde "ihlal prosedürü" düğmesine basılan ikinci ülke oldu. Eğer kararı uygulamaya koymazsa, Avrupa Konseyi'nin yaptırıma kadar ilerleyeceği ilk ülke olacak.
Avrupa Konseyi, Türkiye'deki hukuk devleti, demokrasi ve insan hakları alanlarındaki gerileme nedeniyle 2017'de Türkiye için "siyasi denetim prosedürü" de başlatmıştı.
