Fransa'da Pazar günü yapılacak ikinci tur cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesi, adaylar Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Marine Le Pen televizyon tartışmasında karşı karşıya geldi.
İlk turu geçen iki adayın 5 yıl sonra yeniden karşı karşıya geldikleri ve 15 milyon 600 bin kişinin izlediği ikinci tur tartışmasına, Le Pen'in Rus bankalarından aldığı kredi, Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'e "bağımlılığı" ile "türban ve laiklik" atışması damga vurdu.
Macron, Le Pen'e, "Putin ile konuşurken bankacınızla konuşuyorsunuz" dedi; Le Pen'in türbanı kamusal alanda yasaklamasının "bir iç savaş başlatacağını" savundu.
Le Pen ise daha az çatışmacı bir üslup seçerek, "tartışmayı sonuna kadar götürmeyi" başardı. Ancak kamuoyu yoklamaları, "Macron'un tartışmada daha belirleyici olduğu ve geceyi avantajlı bitirdiğini" ortaya koydu.
Tartışmayı belirleyen Macron oldu
2017'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yine Macron ile finale kalan aşırı sağ Ulusal Bütünleşme hareketinin cumhurbaşkanı adayı Marine Le Pen, "fazla saldırgan" bulunan bir performans sergileyerek Macron karşısında kaybetmişti. Uzun süre kaybettiği tartışmanın analizini yapan Le Pen, partisinin ismini ve programını değiştirerek yeni bir vizyonla yeniden iktidara talip olmuştu.
Ancak, Fransızlar'ın "5 yıl sonra Le Pen rövanş almayı başaracak mı?" sorusuyla ekran karşısına geçtiği tartışmayı belirleyen yine Macron oldu.
Marine Le Pen, "bir önceki seçimlerde saldırgan bulunan tarzını fazla yumuşatınca" sosyal ve ekonomik krizlerle çalkalanan bir iktidar dönemi geçiren Macron, Le Pen'e saldırı metodunu izleyerek tartışmadan avantajlı ayrılan isim oldu.
İki aday ayrı ayrı tartışmanın yapılacağı salonu gezdikten sonra, kuliste kendilerine ayrılan odalarda ekipleriyle son düzeltmeleri yaptı. Tartışma saatinde salona ilk Macron geldi; sonradan gelen rakibi Marine Le Pen'i ayağa kalkıp elini sıkarak karşıladı. Hem konuların hem de söz sırasının kurayla belirlendiği tartışmayı ülkenin iki büyük televizyon kanalı TF1 ve France 2 kanallarının haber ve program sunucuları yöneltti.
İlk konu, Marine Le Pen'in birinci turda en güçlü olduğu "halkın alım gücü" konusuydu. Ardından Ukrayna savaşı ile alevlenen uluslararası konular, Avrupa Birliği, emeklilik, iklim, devletin kurumları, güvenlik ve laiklik konuları geldi. Tüm başlıklarda kendi programlarını savunan iki adayın tartışmasına, Rusya ve türban konusundaki sözleri damga vurdu.
"Türbanı yasaklarsanız iç savaş çıkarırsınız"
Tartışmanın "laiklik" başlığı altındaki bölümünde, Marine Le Pen "İslam'a karşı değil, İslamcı ideolojiye karşı savaşmak istediğini" söyledi.
Le Pen, "İslam dinine karşı savaşmıyorum, bu dinle bir sorunumuz yok, cinsiyet eşitliğine, laikliğe, demokrasiye saldıran ve şeriat adı verilen bir dini yasayı dayatmaya çalışan İslamcı ideolojiye karşı savaşıyorum" diye konuştu.
Le Pen ülkede İslamcı terör tehlikesinin geçmediğini, radikal olduğu tespit edilen 570 caminin kapatılması gerektiğini savundu. "Türbanın kadınlara İslamcı ideologlar tarafınca dayatılan bir üniforma olduğunu" iddia eden Le Pen, kamusal alanda türbanı yasaklamak istediğini söyleyince tartışma alevlendi.
Emmanuel Macron, Le Pen'in "terörizm, İslamcılar, yabancılar ve Müslümanlar" arasında bağ kurmasının kaygı verici olduğunu belirterek, "Tüm sorunları birbirine karıştıran bir sistem yaratıyorsunuz. 1905 tarihli laiklik yasasına göre, kamusal alanda herhangi bir dini işarete yasak getirilemez. Fransız Anayasası'nı okudum, bunun için beni bağışlayın, ancak seçilirseniz çıkaracağınız kanunların anayasaya uygun olması gerekecek. Türbanı kamusal alanda yasaklarsanız iç savaş çıkarırsınız" dedi.
Le Pen, "Bu söylediğiniz sözler çok ciddi. Ne diyorsunuz siz?" diye karşılık verince, Macron "Bu istediğiniz Fransa'nın aydınlık ve evrensel yüzüne aykırı. Dünyada dini sembolleri kamusal alanda yasaklayan ilk ülke olacaksınız. Bir dini sembolü taşıyanların peşinden kaç polis ve jandarma koşacak?" diye yanıtladı. Le Pen, "Maske peşinden koşturduğunuz polisler kadar" diye karşılık verdi.
“Yasadışı göçmenleri sınır dışı edeceğiz”
Macron, Le Pen'in "işlevsiz olmakla" eleştirdiği "İslamcı Ayrılıkçılıkla Mücadele ve Cumhuriyet Değerlerine Saygı" yasasını savunurken de, "Bu yasadan sonra çok şey değişti, çok sayıda derneği kapattık. Cumhuriyete karşı olan, şeriatı savunan, kadın erkek eşitliğine karşı çıkan, aşırı sağcı görüşler savunan dernekleri kapattık. Dini mekanlar gelince, yine halkı korkutan abartılı rakamlar verdiniz. 10 bin 600 dini mekandan 99'u hakkında ayrılıkçı şüpheleri vardı. Hepsini izlemeye aldık. Bunların 23'ünü kapattık, 36'sı değişti, diğerleri de izlenmeye devam ediyor. Bu yasadan önce bunları kapatamazdık. Bu yasa, yabancı güçler tarafından maaşları ödenen bir sisteme de son verdi" ifadelerini kullandı.
Marine Le Pen, güvenlik ve terörle mücadele kapsamında, ülke güvenliğinin zayıflamasına katkı yapan "anarşik ve kitlesel göçü" engelleyeceğini, yasadışı göçmenler ile suç işleyen yabancıları sınırdışı edeceklerini söyledi.
Macron, Müslüman toplumun sempatiyle baktığı ilk turda yüzde 22 oy alan radikal sol lider Jean Luc Melenchon'un seçmenini çekme stratejisi uyguladı.
"Putin ile konuşurken bankacınızla konuşuyorsunuz"
Seçim kampanyasında belirleyici bir başka konu olan Ukrayna'daki savaş ve Rusya ile ilişkiler de Macron ve Le Pen arasındaki tartışmada, dikkat çeken bir bölüm oldu.
Emmanuel Macron, Ulusal Cephe-FN (şimdiki Ulusal Bütünleşme- RN) tarafından 2014 yılında bir Rus bankasından alınan 9 milyon Euro'luk krediye atıfta bulunarak, rakibini "Rus iktidarına ve Putin'e bağımlı" olmakla suçladı.
Macron, "Siz Rusya ile konuşurken bankacınızla konuşuyorsunuz. Bu büyük bir sorun. Yarın iktidara geldiğinizde nasıl ülkenin çıkarlarını savunacaksınız? Rusya Kırım'ı işgal ettikten sonra bu işgale destek verdiniz. Sadece birkaç ay sonra Rus bankasından kredi aldınız" dedi.
Le Pen, kendini Kırım'ın ilhakının ardından paylaştığı bir Twitter mesajını göstererek savundu ve "Burada açıkça, Kırım'ın ilhakını değil, özgür bir Ukrayna’yı desteklediğim yazıyor. Fransız ve Avrupa bankalarının bana kredi vermesini engellediniz. Biz de bu bankaların bizi finanse etmeyi reddetmesi karşısında yurtdışına çıkıp kredi aradık. Ayrıca siz partilerin bankalardan kredi istememesi için bir demokrasi bankası kurmayı vaat etmiştiniz. Bu konuda hiçbir adım atmadınız. Biz fakir bir partiyiz ama bu bir onursuzluk değil" yanıtını verdi.
"Le Pen'in projesi Fransa'yı AB'den çıkarmak istiyor"
İki aday arasındaki tartışmanın tonunun yükseldiği bir başka konu da Avrupa Birliği'ne bakış açısı oldu.
Beş yıl önceki seçim programında AB'den çıkmayı savunan Le Pen, birlikten ayrılmayacaklarını, ancak "Uluslar Avrupası"nı inşa etmek istediğini söyledi.
Macron ise alaylı bir dille, "Siz bir birliğe, 'Kurallarımı ben seçerim, diğerleri bana uyar' diyorsunuz. Ama Avrupa'da masanın etrafında 27 kişiyiz. Tarif ettiğiniz şey ayrı bir grup gibi görünüyor” dedi.
Macron, Le Pen'in projesinin "adını koymadan" Fransa'yı AB'den çıkarmak isteyen bir proje olduğunu savundu.
Marine Le Pen ise Macron'un bu iddialarına karşı, "AB'den çıkmayacağım diyorum, bana söylemediğim şeyleri getirmeyin. Avrupa halkı yok, Avrupa halkları var, Avrupa egemenliği de olamaz. Halkların ayrı ayrı egemenlikleri vardır" diye konuştu.
Tartışmada iz bırakan bir başka atışma da "İklim değişikliği ile mücadele" konusunda yaşandı. Macron Le Pen'i "iklim şüphecisi", Le Pen de Macron'u, "iklim ikiyüzlüsü" olmakla suçladı. Le Pen, "Ben kesinlikle iklim şüpheci değilim, iklim değişikliği ile mücadeleye inanıyorum. Ama siz iklim ikiyüzlüsüsünüz" dedi.
Emmanuel Macron, laiklik tartışmasının ortasında gülümseyerek 2017'deki tartışmalarına atıfta bulundu. Macron, "Beş yıl öncesine oranla daha disiplinliyiz gördüğüm kadarıyla" deyince Le Pen de gülerek, "Yaşlanıyoruz" diye yanıt verdi. Macron da, "Sanırım bu gerçek. Size karşı çok saygılı olacağım; sizin yaşlandığınız görünmüyor ama korkarım benim durumum açıkça görülüyor" dedi.
"Macron avantajlı çıktı"
Televizyon ekranlarından tartışmayı analiz eden siyasi gözlemcilere göre, Le Pen'in beş yıl önce seçimleri kaybetmesine yol açan şiddetli tartışması nedeniyle bu sefer fazla sakin olması Macron'a avantaj sağladı.
Tartışmadan hemen sonra “Elabe” araştırma şirketinin yaptığı anket, geceden yüzde 59 Macron'un, yüzde 39 ise Le Pen'in avantajlı çıktığını ortaya koydu.
Fransa gazetelerinin manşetlerinde de "Le Pen'in yine kaybettiği ve Macron'un tartışmadan avantajla çıktığı" yorumları yer aldı.
Liberation, "Hala seviyeyi yakalayamadı" manşetiyle Le Pen'i eleştirirken, Le Figaro gazetesi, "Macron belirledi, Le Pen şoka karşı koydu" manşetini attı.
Le Monde gazetesi ise internet sayfasında tartışmayı, "Cumhurbaşkanlığı seçiminin iki turu arasındaki tartışma, Marine Le Pen için kaçırılan bir başka fırsat, kavgacı bir Emmanuel Macron tarafından bastırıldı" sözleriyle yorumladı.
Fransa'da ilk turu 10 Nisan'da yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde, 12 aday arasından Cumhurbaşkanı Macron oyların yüzde 27,8'ini, aşırı sağcı aday Marine Le Pen ise yüzde 23,1'ini alarak ikinci tura kalmıştı.
İki aday, 24 Nisan pazar günü ikinci tur için yarışacak. Pazar günü 47 milyon 800 bin Fransız seçmen, ülkeyi 5 yıl daha yönetecek Cumhurbaşkanını belirlemek için sandık başına gidecek.
