AB Komisyonu ile Polonya arasındaki "hukuk devleti" tartışması Avrupa Parlamentosu'na da yansıdı. Polonya Başbakanı Morawiecki, pandemi yardımını askıya alan AB yönetimini, açıkça, "Polonya'ya şantaj yapmakla" suçladı. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ise, "Ortak değerlerimizin tehlikeye girmesine izin vermeyeceğiz" yanıtını verdi
Polonya Anayasa Mahkemesi'nin "AB yasalarının ulusal yasaların üzerinde olamayacağı" yönündeki kararının ardından Varşova ve Brüksel arasında yaşanan kavga Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu'na da yansıdı. AP'nin çağrısı üzerine Polonya hükümetini savunmak üzere parlamento Genel Kurulu'na gelen muhafazakar-popülist Başbakan Mateusz Morawiecki, kendisine destek veren milletvekilleri tarafından alkışlanan ve 30 dakika süren bir konuşma yaptı. Konuşmasında Brüksel'e karşı, 'devletlerin egemenliğini' savunan Morawiecki, AB'nin "yasal ve meşru olmayan" bir gerekçeyle Polonya'ya ödenmesi gereken pandemi yardımını dondurmasını eleştirdi.
Morawiecki, "Polonya devleti bağımsız ve egemen bir devlet. Şantaj bazı üye ülkeler tarafından kullanılan alışılmış bir yöntem haline geldi. Bu yöntem demokrasinin temeli olamaz" dedi.
Mateusz Morawiecki, Polonya'nın AB'den çıkacağı anlamına gelen "Polexit" fikrinin ise "yanlış bir fikir" olduğunu dile getirerek, "Polonya AB'nin bir üyesidir ve öyle kalacaktır. Ancak ülkemiz için en yüksek yasa Anayasamız’dır. AB, Polonya'yı haksız bir şekilde suçluyor" diye konuştu.
AB, 36 milyar Euro'luk yardımı dondurdu
Avrupa Adalet Komisyonu Başkanı Didier Reynders, pandemi sonrası ekonomilerin toparlanması için AB Komisyonu tarafından üye ülkelere verilmesi planlanan yardımın Polonya'ya da verilebilmesi için, "Varşova hükümetinden yargı reformları hakkında açık bir mesaj" beklediğini belirtti. Brüksel, Polonya'ya yapılması planlanan 36 milyar Euro'luk hibe yardımının ilk 5 milyar Euro'luk dilimini hukuk devleti tartışmaları nedeniyle dondurdu.
Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen, Polonya Başbakanı'na verdiği yanıtta," Komisyon AB yasalarının ve AB Anlaşması'nın koruyucusudur. Polonya Anayasa Mahkemesi'nin aldığı benzeri görülmemiş bir karar AB'nin temellerini sorguluyor. Bu karardan derin endişe duyuyorum. Komisyon olarak ortak değerlerimizin tehlikeye atılmasına izin vermeyeceğiz. Komisyon her türlü yetkisini kullanacak " dedi.
Genel Kurul'da konuşan milletvekillerinin önemli bir çoğunluğu, AB yasalarının üstünlüğü ilkesini tehlikeye sokan Polonya'ya karşı sert yaptırım uygulanması çağrısı yaptı. Avrupa Parlamentosu'nun en büyük siyasi grubu Avrupa Halk Partisi (PPE) Grup Başkanı Alman parlamenter Manfred Weber, "Üye devletlerin anayasası açıkça temel yasadır, ancak Birliğimizin çalışma kuralları daha önemli" dedi.
Sosyalist ve demokratlar İttifakı (S&D) grubunun başkanı İspanyol parlamenter Iratxe Garcia Perez de, "Ortada bir şantaj yok. Bir üye devlet kurallara uymamakla tehdit ettiğinde, onu kimse itmez, o devlet kendisini çıkış kapısının önüne koyar" diye konuştu.
AB Komisyonu ne yapacak?
Polonya'ya karşı yaptırım uygulamaya hazırlanan AB Komisyonu’nun elindeki seçeneklerin başında, AB Anlaşması'nın 7'inci maddesi geliyor. Komisyon, Polonya'ya karşı AB Adalet Divanı'na sevke yol açabilecek yeni bir ihlal prosedürü başlatabilir.
Ayrıca, Ocak ayından bu yana, "hukukun üstünlüğü ilkelerine uymayan bir devlete ödenen fonları askıya almak veya azaltmak yetkisini" de elinde tutuyor.
Konu Perşembe günü toplanacak AB liderler zirvesinde gündeme gelecek. Polonya Başbakanı Morawiecki, zirve öncesinde, liderlere gönderdiği mektupta, AB'nin "demokratik kontrolden yoksun kurumlar tarafından merkezi olarak yönetilen bir organ olma riskinden" şikayet etti.
Anayasa Mahkemesi'nin kararı ipleri gerdi
Polonya'da iktidardaki sağcı ve popülist Hukuk ve Adalet Partisi (PiS), tartışmalı yargı reformları konusunda Brüksel ile birkaç yıldır açık bir çatışma içinde. Polonya Anayasa Mahkemesi'nin yakın tarihte aldığı, "Ülke ve anayasasının, AB kurallarından üstün olduğu" yönündeki kararıyla, kriz doruğa ulaştı. Hükümetin AB'den çıkmaya hazırlandığından endişe eden onbinlerce Polonyalı, 11 Ekim'de, AB'yi savunan bir yürüyüş yaptı.
