G-20 Maliye Bakanları, çok uluslu şirketlere daha adil bir vergi dağıtımı sağlamayı hedefleyen "çok uluslu şirketlerin vergilendirilmesi reformu" üzerinde ilerlemek için İtalya'da bir araya geldi. Toplantıda, çok uluslu şirketler için "asgari küresel kurumlar vergisi" oranının belirlenmesi ve vergi cennetlerine son verilmesi hedefleniyor.
Ekim ayında yapılacak G-20 liderler zirvesi öncesinde biraraya gelen maliye bakanları, yüksek güvenlik önlemleri altında, dönem başkanı İtalya'nın Venedik şehrinde 2 gün boyunca dünyayı Corona virüsü salgını sonrasına taşıyacak önemli dosyaları tartışacak. Maliye bakanları, salgınının en başında, geçen yılın Şubat ayında Riyad'da yaptıkları toplantıdan bu yana ilk kez yüz yüze buluşuyor.
Dünyanın en zengin 19 ülkesinin ekonomisini yöneten maliye bakanları ile Avrupa Birliği temsilcisini kapsayan G-20 toplantısında, tartışmaların merkezinde; Google, Amazon, Facebook, Apple, Microsoft (GAFA) gibi çok uluslu dev şirketlere, karları üzerinden "en az yüzde 15'lik" küresel bir vergi getirilmesini içeren reform yer alıyor.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) bünyesinde hazırlanan anlaşmayla ortaya çıkan reforma 131 ülke onay verdi. Uzlaşma metninde asgari vergi oranı yüzde 15 olarak belirlendi. Maliye bakanları toplantısında anlaşmasının onaylanması, Ekim ayında toplanacak G-20 liderler zirvesinde bu ekonomik uzlaşma metnine "politik destek" verilmesi bekleniyor.
Henüz maliye bakanlarının üzerinde çalıştığı taslak sonuç bildirgesinde vergi reformu "tarihi bir uzlaşma" olarak tanımlanıyor ve "uluslararası alanda daha istikrarlı ve daha adil bir vergi mimarisinin oluşturulacağı" dile getiriliyor.
GAFA şirketleri hedefte
Yıllardır müzakere edilen uluslararası vergi reformunun birinci amacı küresel bir asgari vergi oranın oluşturulması. İkincisi ise, çok uluslu şirketlerin, kuruluşundan bağımsız olarak her ülkede elde edilen kara göre vergi ödemesi ve böylece verginin daha adil bir şekilde dağıtılmasını sağlayacak bir sistem oluşturulması, böylece vergi cennetlerinin de sona ermesi.
Başka bir deyişle, GAFA şirketleri adı verilen Google, Amazon, Facebook ve Apple gibi internet devlerinin, merkezlerini "vergilendirmenin en düşük olduğu ülkelerde kurarak" az vergi ödeme politikasına son verilmesi.
OECD'nin gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeleri bir araya getiren “Kapsayıcı çerçeve çalışma grubunda" yer alan 139 ülkeden 131'i varılan reform uzlaşmasını geçtiğimiz hafta imzaladı.
İlk tahminlere göre, reform üzerinde uzlaşma olması durumunda, yüzde 15'lik tek vergi oranının dünyada 240 milyar dolar, Euro bölgesinde de 70 milyar dolar ek geliri garanti etmesi bekleniyor.
"Bu tarihi bir uzlaşma"
OECD çatısı altında sağlanan uzlaşmanın mimarlarından, OECD Maliye Politikası ve Yönetimi Merkezi Direktörü Pascal Saint-Amans, Le Figaro gazetesine verdiği söyleşide, "Bu tarihi bir anlaşma çünkü bu reform, mali düzenleme olmaksızın yaşanan küreselleşme döngüsünü sona erdiriyor. Agresif vergi mühendisliği döngüsünün ve devletler için azalan vergi gelirlerinin sonunu getiriyor" dedi.
Saint-Amans, reformun "vergi cennetlerine" son vereceğini de vurgulayarak, "Bu anlaşma tam olarak bundan kaçınmak için tasarlandı. Bu bir güvenlik ağıdır. 2015 yılına kadar GAFA şirketleri hiçbir yerde, hiçbir şey ödemedi. Artık karlarının en az yüzde 15'ini yurt dışına değil, coğrafi olarak da müşterilerinin olduğu ülkelerde, daha dengeli bir şekilde ödeyecekler" diye konuştu.
ABD-Avrupa çekişmesi
Çoğunluğu Amerikan şirketlerinden oluşan GAFA şirketlerinden vergi alınması konusu, Donald Trump'ın başkanlığı sırasında çıkmaza girmiş, Joe Biden'ın Beyaz Saray'a gelişiyle reform yeniden canlanmıştı. Biden'ın Haziran başında Londra'da katıldığı G-7 zirvesinde anlaşma sağlanınca da müzakereler hızlanmıştı.
Ancak, Biden yönetiminin dört yıldır tıkanmış olan müzakerelerin önündeki engellerin kaldırılmasına yardımcı olması ABD ile Avrupa arasındaki görüş ayrılıklarının kalktığı anlamına da gelmiyor.
Avrupalılar, ABD Maliye Bakanı Janet Yellen'dan, Cumhuriyetçiler'in karşı çıktığı anlaşmanın Amerikan Kongresi'nde rayından çıkarılmaması konusunda garanti isteyecek. Yellen ise, masada ortaklarını daha yüksek bir asgari orana taşımasını isteyerek, asgari oranın yüzde 15'ten yüzde 21'e çıkarılmasını talep edecek.
AB ile ABD arasındaki bir başka sorun da; GAFA şirketlerinden büyük kar eden AB üyesi 3 ülke İrlanda, Macaristan ve Estonya'nın, 139 ülke içinde, anlaşmayı imzalamayan 8 ülke arasında yer alması.
Üstelik, uzlaşma ihtimali doğunca, daha önce kendi vergilerini koyan Fransa, İngiltere ve İtalya gibi ülkeler bu vergilerden vazgeçmişti. Janet Yellen ile telefonda görüşen AB'li komiser Margrethe Vestager ay sonunda dijital devi şirketler için AB'nin vergi oranını açıklamaya hazırlanıyor. Yellen, Venedik buluşmasının ardından da Brüksel'de davet edildiği Eurogrup toplantısına katılarak GAFA vergi reformunu tartışacak.
Her ne kadar Avrupalı maliye bakanları Amerikan yönetiminin endişelerini anladıklarını söylese de, uzmanlar, "AB'nin böyle bir teklifi masaya koymasının ABD'de güven kaybına yol açacağı ve reformu tümüyle tehlikeye atacağı" uyarısında bulunuyor.
Fransa Ekonomi Bakanı Bruno Le Maire, toplantıdan hemen önce AFP'ye verdiği demeçte, "Fransa, asgari vergi oranının yüzde 15'in de üzerine çıkması için büyük bir güçle savaşacak" dedi.
İngiltere Maliye Bakanı Rishi Sunak, "G-20 maliye bakanlarını harekete geçmeye ve anlaşmanın nihai ayrıntılarının Ekim ayına kadar çözülmesini sağlamaya" çağırdı.
