Son dönemde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Batı ve Amerika karşı söylemi yumuşamış görünüyor. Bununla birlikte söylemlerin yumuşaması Amerika Başkanı Joe Biden’dan henüz bir karşılık görmüş değil.
Associated Press haber ajansı konuyla ilgili bir haber yayınladı.
Haberde Biden'ın, başkanlığının ikinci ayını doldurmak üzere olduğu ve hala Erdoğan’ı aramadığı vurgulanıyor. Eski Başkan Donald Trump’ın 2016 yılında seçilmesinin ardından kısa süre içinde görüşmenin gerçekleştiği hatırlatılıyor.
AP haberinde bir dönem birbirlerini stratejik ortak olarak niteleyen iki ülkenin ilişkilerinin son dönemde oldukça kötüleştiği belirtiliyor. Suriye, Türkiye’nin Rusya’yla işbirliği ve son olarak Türkiye’nin doğu Akdeniz’deki faaliyetleri iki ülke arasındaki sorunlardan bazıları olarak niteleniyor.
Biden’ın New York Times gazetesinde yer alan bir demecinde “otokrat” olarak nitelediği Erdoğan’a karşı muhalefete destekten söz etmesi Türk yetkililerin tepkisini çektiği hatırlatılıyor.
Haber ajansının haberinde Türk yetkililerin kamuoyuna yönelik açıklamalarında Beyaz Saray’dan telefon gelmemesini önemsizmiş gibi göstermeye çalıştığı ve diğer seviyelerde görüşmelerin yapıldığını belirttikleri aktarılıyor. Ancak üst düzey bir yetkili Associated Press haber ajansına yaptığı açıklamada Erdoğan’ın ofisinin bu durumdan çok sevinçli olmadığını belirtti. Söz konusu yetkili isminin açıklanmasını istemedi.
Beyaz Saray sözcüsü Jen Psaki geçen hafta Biden’ın hala birçok liderle görüşmediğini hatırlattı ve Erdoğan’ın bir noktada arayacağına emin olduğunu söyledi.
Associated Press haberinde Batı karşıtı söylemi, demokrasi konusunda artan eleştiriler, iddialı dış politikası nedeniyle çok az dostu kaldığı belirtilen Türkiye'nin şimdilerde zor durumdaki ekonomisini kurtarmak için dış yatırımcıları ülkeye çekebilmenin planlarını yaptığı kaydediliyor.
Son dönemde de Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, Amerika, Avrupa ülkeleri ve eski müttefiklerle sorunlu ilişkileri onarmak ve uluslararası yalnızlığa son vermek için ulaşmaya çalıştığı belirtiliyor.
Uluslararası ittifaklar ve geleneksel ilişkileri yeniden onarmak, NATO’yu güçlendirmek isteyen Biden’ın Türkiye’yle ilişkileri yeniden inşa etmek ve Ankara’yı Rusya’nın etkisinden çıkarmak planlarıyla uyumlu.
Ancak uzmanlar ilişkileri yeniden rayına oturtmanın oldukça zor olacağını kaydediyor, özellikle de ülkelerin konulara aynı gözden bakmadığı hesaba katılırsa. Buna Türkiye’nin Rusya’dan satin aldığı S-400’ler de dahil. Amerika bu nedenle Türkiye’yi F-35 savaş uçağı üretimi programından çıkarmış ve üst düzey bazı savaunma sanayi yetkililerine yaptırımları uygulamaya koymuştu.
Türkiye ise 2.5 milyar dolarlık S-400’lerin NATO’ya tehdit olmadığını belirtiyor ve konunun çözümü için diyalog öneriyor. Washington ise Rus sistemi Türk topraklarındayken yaptırımların kaldırılmayacağını vurguluyor.
Dışişleri Bakanı Antony Blinken Senato’dan onay almadan önce Senato oturumunda yaptığı açıklamada Türkiye’den “sözde müttefik” diye söz etmiş ve "Türkiye’nin Amerika’nın en büyük rakiplerinden biriyle aynı çizgide olması kabul edilemez" demişti.
Washington merkezli Ortadoğu Demokrasi projesinde yer alan Merve Tahiroğlu’na göre Erdoğan’ın S-400’ler konusunda geri adım atması zor çünkü Türkiye’nin jeopolitik bağımsızlığı konusunda ne anlama geldiğiyle ilgili büyük bir çıkış yaptı.
AP haberinde Amerika’nın IŞİD’le mücadele eden Suriyeli Kürtlere yaptığı askeri destek de iki ülke arasında bir başka sorun. Türkiye YPG’yi terör örgütü olarak niteliyor ve PKK’nın uzantısı olduğunu kaydediyor. Savunma Bakanı Hulusi Akar Washington’ın YPG’yle işbirliğini durdurmadan ilişkilerin ilerleyemeyeceğini belirtiyor.
2019 yılında Biden Trump’ı Amerika’nın müttefiklerine ihanet etmekle suçlamıştı. Bu suçlama Trump’ın Suriye’nin kuzeydoğusundan Amerikan askerlerini çekme kararının ardından gelmişti.
Biden yönetiminin Yunanistan’la doğu Akdeniz’de enerji konusunda anlaşmazlıkla ilgili olarak Türkiye’ye baskı yapması da bekleniyor. Türkiye son dönemde bölgede enerji kaynağı arama çalışmalarını durdurdu ve Erdoğan da tonunu yumuşatmışa benziyor.
AP, Biden yönetiminin demokrasi ve insan hakları konusunda da Trump’a kıyasla Türkiye'ye daha fazla vurgu yapmasının beklendiğini yazdı.
Geçen hafta Cumhurbaşkanı Erdoğan insan haklarının gelişmesi için bir dizi reform vaadinde bulundu ancak uzmanlar bunun önemli bir etkisi olmayacağını ve Osman Kavala gibi isimlerin cezaevinden çıkmasını sağlamayacağını belirtiyor.
Tahiroğlu’na göre ilişkilerin yeniden rayına oturtmak için Biden yönetiminin demokratikleşme sürecinden fazlasını görmesi gerek, önemli yargısal reformlar ya da en tartışmalı siyasilerin serbest bırakılması gibi.
Türkiye ayrıca 2016 askeri darbe girişiminden sorumlu tuttuğu Fethullah Gülen’in iadesini istiyor ancak Amerikalı yetkililer Ankara’nın iadesini sağlayacak belgeleri hala sunmadığını kaydediyor.
Bir de Halkbank davası var. Banka İran’a yaptırımları delmeye yardımcı olmakla suçlanıyor. Eğer bu davadan bankaya yönelik bir ceza çıkarsa uzmanlar bunun Türk ekonomisini oldukça kötü etkileyebileceğini belirtiyor. Ondan sonra da ilişkilerde yeni bir sayfa açılması bir başka döneme kalabilir.
