Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Amerika’nın gündeme getirdiği İran’a yönelik uluslararası yaptırımların yeniden devreye sokulması girişimine Konsey’in 15 üyesinin destek vermediğini açıkladı.
BM Güvenlik Konseyi Başkanı Dian Triansyah Djani, yaptığı açıklamada ABD’nin İran’a yönelik yaptırımların geri getirilmesi için yaptığı başvuruya karşı çıkan konsey üyesi ülke sayısının fazla olması nedeniyle uzlaşıya varılamadığını söyledi. Djani bu nedenle başkan olarak harekete geçemeyeceğini belirtti.
Amerika Dışişleri Bakanı Mike Pompeo geçen hafta New York’a giderek, İran’ın 2015’deki nükleer anlaşmaya yönelik önemli ihlallerde bulunduğu gerekçesiyle BM yaptırımlarının yeniden devreye sokulmasını talep etmişti.
“Snapback” olarak bilinen “geri getirme” mekanizması süresi dolmak üzere olan yaptırımların tek taraflı olarak yeniden uygulamaya koyulmasını öngörüyor.
Ancak BM Güvenlik Konseyi’ne üye diğer ülkeler ABD’nin nükleer anlaşma olarak bilinen Kapsamlı Ortak Eylem Planı’ndan (JCPOA) 2018 yılı Mayıs ayında çekildiği için bu süreci başlatma hakkı olmadığını savunuyor. Washington yönetimi, Konsey üyesi ülke olarak yaptırımları geri getirme mekanizmasını devreye sokabileceği görüşünü savunuyor.
“Snapback” destek görmedi
Amerika, 14 Ağustos’ta BM Güvenlik Konseyi’ne yaptığı başvuruda, 18 Ekim’de sona erecek İran’a yönelik yaptırımların uzatılmasını, silah ambargosunun yenilenmesini istemişti. Bu başvuru veto edilince, ABD hem bu başvuru hem de bir dizi diğer yaptırımı devreye sokacak “snapback” mekanizması için harekete geçti.
ABD’li temsilci: “Teröristlerin yanında yer alıyorlar”
ABD’nin Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Kelly Craft, Trump yönetiminin doğru yolda yalnız yürümekten korkmadığını, konseyin diğer üyelerinin yollarını kaybederek, teröristlerin yanında yer almalarından dolayı üzüntü duyduğunu bildirdi.
Üye ülkeler ABD’nin talebine neden karşı çıkıyor?
Fransa, Almanya ve İngiltere’den yapılan ortak açıklamada ABD’nin Güvenlik Konseyi’nin İran’a yönelik yaptırımlarını yeniden devreye sokma adımına, nükleer anlaşmayı desteleyen çabalarla örtüşmediği gerekçesiyle karşı çıkmıştı. Avrupalı diplomatlar bu adımın İran’ı yasadışı nükleer faaliyetlere iteceğini savunuyor.
Almanya BM Temsilcisi Günter Sautter, İran’la yapılan nükleer anlaşmanın kusursuz olmadığını ancak Ortadoğu’da nükleer silahlanma yarışını dizginlemek için uluslararası toplumun elindeki en iyi araç olmaya devam ettiğini söyledi.
Rusya BM Daimi Temsilcisi Vassily Nebenzia da Güvenlik Konseyi başkanının kararının bu konuya son nokta koyarak ABD’nin bu konuda daha fazla adım atmasının önüne geçmesini umduğunu belirtti.
Nükleer anlaşmada imzası olan diğer ülkeler de İran’ı anlaşma yükümlülüklerini hızla yerine getirmeye çağırdı.
İran’dan nükleer tesislere erişim izni açıklaması
Bu gelişmeler yaşanırken Reuters haber ajansına konuşan İranlı bir yetkili, Tahran yönetiminin BM gözlemcilerine ülkedeki iki eski nükleer tesiste teftiş yapmalarına izin verdiğini bildirdi. Erişim izninin, uydurma bilgilere dayalı teftişler yapılmaması karşılığında verildiği kaydedildi.
Söz konusu iki tesise erişim izniyle ilgili gelişme, Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi Başkanı Rafael Grossi’nin İran’a ziyareti sonrasında yaşandı.
Teftiş tarihi konusunda bir açıklama yapılmadı.
