NATO Savunma Bakanları, Macaristan'ın “katılmaya zorlanmadığı sürece planı veto etmeyeceğine” söz vermesinin ardından, Ukrayna'ya uzun vadeli güvenlik yardımı ve askeri eğitim sağlanmasına yönelik yeni bir plan üzerinde anlaşmaya varmak üzere Brüksel'de biraraya geldi.
Bakanlar, 11-13 Temmuz’da Washington'da, ABD Başkanı Joe Biden'ın ev sahipliğinde yapılacak 75’inci NATO zirvesi öncesinde, son üst düzey görüşmeler için NATO karargâhında toplandı.
Ukrayna Temas Grubu 23. kez toplandı
Türkiye’den Savunma Bakanı Yaşar Güler’in katıldığı toplantının ilk gününde, Ukrayna Savunma Temas Grubu’nun 50 ülkesi, ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin başkanlığında biraraya geldi.
Austin, toplantının açılış konuşmasında, Ukrayna'ya yönelik savaşın, Avrupa'nın güvenliği, küresel güvenlik ve Amerika'nın güvenliği açısından hayati önem taşıdığını söyledi.
İki yılı aşkın süredir devam eden savaşın bilançosuna ilişkin yeni rakamlar da veren Bakan Austin, Rusya’nın 24 Şubat 2022'den bu yana en az 350 bin asker kayıp verdiğini, ayrıca Karadeniz’de 24 gemisini ve 2 bin 600 askeri teçhizatını kaybettiğini” açıkladı.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de, “NATO liderlerinin Ukrayna'ya daha öngörülebilir, uzun vadeli yardım, güvenlik ve askeri eğitim sağlamaya yönelik yeni bir sistem üzerinde anlaşmaya varmalarını bekliyorum” dedi.
Görev süresi Ekim ayında dolacak olan NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, NATO’nun silah sevkiyatını koordine etme ve Ukrayna askerlerini eğitme konusundaki rolünü güçlendirmeyi planladığı Washington zirvesi öncesinde, müttefiklerden destek toplamak istiyor.
Stoltenberg, Ukrayna'nın, “ihtiyacı olan silah, mühimmat ve fon türleri konusunda daha uzun vadeli öngörülebilirliğe ihtiyacı olduğunu” söyledi. Toplantı öncesi gazetecilere demeç veren Genel Sekreter, “Burada amaç, bu yılın başlarında gördüğümüz gibi boşluk ve gecikme riskini en aza indirmektir. Ruslar’ın Ukrayna'da daha fazla toprak işgal edebilmesinin ve nedenlerinden birisi de bu boşluklar" diye konuştu.
NATO, müttefik ülkelerde siyasi değişiklikler yaşansa bile, Kiev'e verdiği siyasi desteği korumayı planlıyor. Özellikle ABD seçimlerinde iktidarın değişmesi ihtimali karşısında, NATO'nun askeri yardımın koordinasyonunu ABD liderliğindeki geçici Ramstein destek grubundan devralması ve yıllık en az 40 milyar Euro olarak belirlenen bu yardımın NATO karargâhında yönetilmesi planlanıyor.
Stoltenberg, “Müttefiklerimizin, NATO'nun Ukrayna'ya güvenlik yardımı sağlanması ve eğitiminin koordinasyonunda öncü bir rol oynayacağı konusunda hemfikir olmasını bekliyorum. Ayrıca müttefiklerin askeri destek sağlamak için uzun vadeli bir mali taahhüt üzerinde de anlaşmasını bekliyorum. Bu, Ukrayna’nın ihtiyaç duyduğu öngörülebilirliği ve sorumluluğu getirecektir” dedi.
Orban krizi uzlaşmayla aşıldı
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, silah yardımına karşı çıkan tek müttefik Macaristan’ın onayını alabilmek için toplantıdan bir gün önce Budapeşte’ye gitti.
Başbakan Victor Orban ile “uzun ve zorlu geçen müzakerelerin ardından” anlaşmaya vardıklarını açıklayan Stoltenberg, “Başbakan Orban, Macaristan'ın NATO çabalarına katılmayacağını açıkça belirtti ve ben de bu pozisyonu kabul ediyorum” dedi.
Orban ve Stoltenberg, dün düzenledikleri ortak basın toplantısında uzlaşmayı duyurdu.
Stoltenberg, “Başbakan Orban, Macaristan'ın bu NATO çabalarına katılmayacağını açıkça belirtti ve ben de bu pozisyonu kabul ediyorum. Bunun karşılığında Başbakan, diğer müttefiklerin ilerlemesine izin vererek bu çabalara karşı çıkmayacağına dair bana güvence verdi ve Macaristan'ın NATO'ya taahhütlerine tam olarak saygı göstermeye devam edeceğini doğruladı” dedi.
“Macaristan fon ve asker vermeyecek”
Orban da, “Bugün, Rusya-Ukrayna savaşı ve bölge dışı askeri operasyonlara katılmak zorunda olmadığımızın garantisini aldık. Halen 1300 Macar askeri NATO operasyonlarına katılıyor. Bütçemizin yüzde 2'sini ulusal askeri bütçesine ayırarak ittifakın beklentilerini de karşılıyoruz. Ancak geçen hafta sonu yapılan son Avrupa seçimleri, Macar hükümetinin NATO operasyon alanı dışında savaşa katılmama yönündeki pozisyonunu güçlendirdi. Bu, asker gönderme konusunu da zorlaştırdı. Macaristan diğer 31 üyenin kararlarını değiştiremez ama biz bu savaş için fon veya asker sağlamayacağız. Ayrıca Macaristan toprakları da bu savaşa katılmak için kullanılmayacak” diye konuştu.
Muafiyet maddesi
NATO Genel Sekreteri’nin Macaristan'ın başkentine yaptığı ziyaret, Viktor Orban'ın geçen ay NATO'nun Kiev'e askeri destek vermesine karşı çıkması ve “İttifak içindeki konumunu yeniden tanımlamaya çalıştığını” söylemesinin ardından gerçekleşti.
Macaristan lideri Orban, savaşın başından beri, askeri tarafsızlığını ilan ederek, bu projelerin bir parçası olmak istemediğini belirtmişti.
NATO’nun tüm kararlarını 32 üyesinin oy birliğiyle alması, her müttefike veto hakkı doğuruyor. Diplomatlar, muafiyetlerin NATO için yeni olmadığını örneğin Türkiye’nin, 2010'ların başında ittifakın Libya'daki operasyonlarına katılma konusunda muafiyet maddesinden yararlandığını belirtiyor.
Savunma bakanları, bugün öğleden sonra NATO-Ukrayna Konsey toplantısına, yarın da NATO Savunma Bakanları Konseyi ile Nükleer Planlama Grubu toplantılarına katılacak.
Forum