Dünya Sağlık Örgütü (WHO) yakın temas yoluyla yayılan viral bir enfeksiyon olan maymun çiçeği (mpox) salgını için iki yıl içinde ikinci kez küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti.
Küresel halk sağlığı acil durumu ne demek?
“Uluslararası önem arz eden halk sağlığı acil durumu” Dünya Sağlık Örgütü’nün en yüksek uyarı şekli.
Hastalıklar yeni veya olağandışı şekillerde yayıldığında ilan ediliyor ve bir salgınla mücadele etmek için uluslararası işbirliğini harekete geçirmeyi amaçlıyor.
WHO'nun açıklaması, bu hafta başında Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (Afrika CDC) tarafından yapılan benzer bir duyurunun ardından geldi.
Mpox için neden tekrar acil durum ilan edildi?
İki yıl önce, hastalığın bir türü, büyük ölçüde erkeklerle seks yapan erkekler arasında küresel olarak yayılmaya başladığında WHO, maymun çiçeği (mpox) için acil durum ilan etmişti.
Bu salgın, güvenli seks uyarılarının yanı sıra aşılarla beraber kontrol altına alındı.
Ancak mpox, Afrika'nın bazı bölgelerinde uzun yıllardır bir halk sağlığı sorunu.
İnsanlarda ilk vaka, 1970 yılında Kongo'da görüldü ve o zamandan beri salgınlar yaşanıyor.
Şu an yaşanan salgın, Kongo’da şimdiye kadar görülenlerin en kötüsü.
Ocak 2023'ten bu yana büyük ölçüde çocuklar arasında 27 bin vaka ve bin 100'den fazla ölüm görüldü.
Hastalık grip benzeri semptomlara ve irin dolu lezyonlara neden oluyor ve genellikle hafif seyrediyor ancak ölümcül de olabiliyor.
Çocuklar, hamile kadınlar ve HIV virüsü taşıyanlar gibi bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde komplikasyon riski daha yüksek.
Şu anda mpox’un iki türü yayılıyor: Virüsün endemik formu ve yeni bir varyantı.
Virüsün bu yeni varyantının hızla yayılması ve hakkında çok az şey bilinmesi küresel endişeyi tetikledi.
Hastalık cinsel temasın yanı sıra, Kongo'nun bazı bölgelerindeki göçmen kamplarındaki çocuklar arasında olduğu gibi diğer yakın temas eden kişilere de bulaşıyor. Salgın hali hazırda doğu Kongo'dan Ruanda, Uganda, Burundi ve Kenya'ya da sıçramış durumda.
Şimdi ne olacak?
Bilim insanları, acil durum ilanlarının Kongo'daki yetkililerin salgınla mücadele etmesine yardımcı olmak üzere daha fazla tıbbi araç ve fon sağlama çabalarını hızlandıracağını umuyor.
Virüsü incelemek ve yayılmasını durdurmaya yardımcı olmak için daha iyi gözlem ve takip yapılması gerekiyor.
Ama 2022 yılında WHO mpox ile mücadele için 34 milyon dolar yardım toplanması konusunda çağrı yapmış ancak bu miktar toplanamamıştı.
Öten yandan aşıya erişim konusunda da büyük bir eşitsizlik var. Afrika ülkelerinin küresel salgında kullanılan ve Bavarian Nordic ve KM Biologics tarafından üretilen iki aşıya erişimi yoktu.
WHO Çarşamba günü yaptığı açıklamada, stokları olan ülkelere aşı bağışları için çağrıda bulunurken iki yıl sonra bile bu durumu değiştirmek için çabalar olmasına rağmen, eşitsizliğin hala devam ettiğini duyurdu.
Afrika CDC de daha fazla ayrıntı vermeden aşıları güvence altına almak için bir planı olduğunu, ancak stokların şu anda sınırlı olduğunu açıkladı.
Ne kadar endişelenmeliyiz?
Mpox, ölüme yol açabilen önemli bir sağlık sorunu ve yeni bir varyantı Afrika'nın yeni bölgelerinde yayılmakta ancak bu COVID-19 gibi bir hastalık değil.
Şu ana kadar COVID gibi solumun yoluyla kolayca yayıldığına dair bir kanıt yok ve yayılmasını durdurmak ve risk altındaki kişileri korumak için işe yaradığı kanıtlanmış araçlar ve yöntemler var.
Dünya Sağlık Örgütü’nün acil durum ilanlarının vurgulamayı amaçladığı, bu araçların Kongo ve komşu ülkelerde, virüsten korunmaya en çok ihtiyacı olanlara ulaşmasını sağlamak.
Forum