Casusluk suçlamasıyla ve 20 yıla kadar hapis cezası istemiyle yargılanan ABD'li gazeteci Evan Gershkovich, Çarşamba günü Rusya'nın Yekaterinburg kentinde kapalı kapılar ardında hakim karşısına çıktı.
Savcılar Wall Street Journal muhabirinin ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın (CIA) emriyle Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı için tank üreten bir şirket hakkında gizli bilgiler topladığını ileri sürüyor.
Gershkovich, Wall Street Journal gazetesi ve ABD hükümeti iddiaları reddediyor ve Gershkovich’in Dışişleri Bakanlığı tarafından Rusya'da çalışmak üzere akredite edilmiş bir muhabir olarak sadece işini yaptığını belirtiyor.
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada Rusya’nın Gershovich’in tutukluluğunu haklı göstermeyi başaramadığı kaydedildi. Beyaz Saray ayrıca Gershovich’in sahte bir yargılamayla karşı karşıya olduğunu belirtti.
Beyaz Saray: "Gazetecilik suç değildir"
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik İletişim Danışmanı John Kirby Evan Gershkovich’in hiçbir zaman ABD hükümeti için çalışmadığını ve casus olmadığını söyledi.
Gazetecilerin sorularını yanıtlayan Kirby, “Gazetecilik suç değildir. Evan asla gözaltına alınmamalıydı. O da Paul Whelan gibi bir pazarlık aracı olarak kullanılıyor” diye konuştu.
1979 yılında ABD’ye göç eden Sovyet bir ailenin oğlu olarak New Jersey eyaletinde büyüyen Gershkovich, 32 yaşında.
Wall Street Journal Genel Yayın Yönetmeni Emma Tucker da okuyucularına hitaben kaleme aldığı mektupta, "Bu sahte casusluk suçlaması kaçınılmaz olarak masum bir adamın sahte mahkumiyetine yol açacak" dedi.
ABD Büyükelçiliği de yaptığı açıklamada, "Gershkovich’in davası kanıtlar, usul normları ya da hukukun üstünlüğü ile ilgili değil. Mesela, Kremlin'in siyasi hedeflerine ulaşmak için Amerikan vatandaşlarını kullanmasıdır" dedi.
Kremlin, davanın açılışıyla ilgili yorum yapmayı reddetti. Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov gazetecilere yaptığı açıklamada, "Bu konunun ABD’de çok yankı uyandırdığını biliyoruz, ancak ülkemizde o kadar da yankı uyandırmıyor" dedi.
Birkaç saat süren kapalı duruşmanın ardından mahkeme bir sonraki oturumun 13 Ağustos'ta yapılacağını açıkladı. Bu açıklama, davanın aylarca süreceğinin bir göstergesi.
Basının izlemesinin yasak olduğu duruşma başlamadan önce gazetecilerin 32 yaşındaki Gershkovich’i görüntülemesine kısa bir süre izin verildi.
Daha önceki duruşmaların aksine saçları traşlanmış olan ve açık yakalı bir gömlek giyen Gershkovich, duruşma salonunda tanıdığı meslektaşlarına gülümsedi ve başını salladı.
Savcı Mikael Ozdoyev suçlamaları özetlemek için gazetecilere kısa bir konuşma yaptı ve "Gershkovich yasadışı eylemleri, titiz komplo planlarını gözeterek gerçekleştirdi" dedi.
Gershkovich kapalı kapılar ardında gizlice yargılanıyor
Rusya'da gizli belgeleri içeren vatana ihanet ya da casusluk iddialarına ilişkin kapalı kapılar ardında duruşmalar yapılması, standart bir uygulama. Avukatlar gizlilik anlaşmaları imzalayarak Gershkovich'in iddia edilen eylemleri ve kendisini nasıl savunacağı konusunda herhangi bir ayrıntının ortaya çıkmasını engelliyor.
Kremlin, davanın ve duruşmanın mahkemenin konusu olduğunu söylese de kanıt sunmadan Gershkovich'in "suçüstü" yakalandığını belirtti.
Gershkovich ve Rusya'da tutuklu bulunan diğer Amerikalılar, Ukrayna’daki savaşın devam ettiği dönemde, Moskova ve Washington arasında 60 yılı aşkın süredir yaşanan en ciddi krizin ortasında kaldı.
Rusya'nın Gershkovich'i de içeren bir tutuklu takasına açık olduğunu kaydeden Cumhurbaşkanı Vladimir Putin, ABD ile temasların gerçekleştiğini ancak bunların gizli kalması gerektiğini söyledi.
ABD, Rusya'yı, Gershkovich ve hapisteki bir başka Amerikalı Paul Whelan'ı pazarlık kozu olarak kullanmakla suçluyor. Gershkovich ve Whelan’ı "haksız yere alıkonulmuş" olarak tanımlayan ABD, iki Amerikalı’yı geri getirmeye kararlı olduğunu kaydediyor.
ABD Büyükelçiliği, Rus yetkililerin Gershkovich'e yönelik suçlamaları destekleyen kanıtlar sunamadığını ya da gazeteci olarak yaptığı işin neden suç teşkil ettiğini açıklayamadığını söyledi.
Gershkovich’in tank imalatçısı hakkında araştırma yaptığı iddia ediliyor
Dava Moskova'nın 1400 km doğusundaki Yekaterinburg'da görülüyor. Rus güvenlik servisi FSB görevlileri, Gershkovich'i 29 Mart 2023'te bir et lokantasında yemek yerken tutuklamıştı. Gershkovich, yaklaşık 16 ayını Moskova'nın Lefortovo cezaevinde geçirmişti.
Wall Street Journal, Urallar bölgesine yaptığı haber gezisinin amacı ya da Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı için tank tedarik eden Uralvagonzavod hakkında bilgi edinmeye çalıştığı iddiası hakkında yorum yapmayı reddetti.
Wall Street Journal'ın yayıncısı Almar Latour, duruşmadan önce Reuters ile yaptığı telefon görüşmesinde, "Gershkovich orada akredite bir gazeteci olarak işini yapıyordu" dedi.
Putin'in Şubat 2022'de ordusunu Ukrayna'ya göndermesi ve Moskova'nın silahlı kuvvetleri "itibarsızlaştırmak" ya da onlar hakkında "yalan haber" yaymak için uzun hapis cezaları öngören yasalar çıkarmasının ardından çok sayıda Batılı haber kuruluşu Rusya'dan personelini çekmişti.
Gershkovich, aralarında Reuters muhabirlerinin de bulunduğu ve Rusya içinden haber yapmaya devam eden az sayıdaki Batılı muhabirden biriydi.
Rusya, Gershovich’in tutuklanmasından sonraki ilk haftalarda herhangi bir takasın ancak bir yargılama sonrasında gerçekleşebileceğini kaydetmişti. Kremlin Sözcüsü Peskov Çarşamba günü yaptığı açıklamada, olası bir anlaşma konusunda ABD ile temasların "sessizlik" gerektirdiğini ve Moskova'nın bu konuda kamuoyu önünde konuşmayacağını yineledi.
Forum